Me perspektivën e bashkimit të vendeve të Ballkanit Perëndimor në BE, të parë si një objektiv që po largohet, Rusia dhe Kina do të rrisin përpjekjet e tyre për të mbushur boshllëqet në rajon.
Para samitit BE-Ballkani Perëndimor javën e kaluar, Sllovenia, e cila aktualisht kryeson presidencën e BE-së, i kërkoi unionit të pranojë Bosnje dhe Hercegovinën, Serbinë, Kosovën, Malin e Zi, Maqedoninë e Veriut dhe Shqipërinë, deri në vitin 2030.
Blloku prej 27 anëtarësh hodhi poshtë të mërkurën propozimin e Ljubjanës për gjashtë vendet, të gjitha në faza të ndryshme të procesit të anëtarësimit, për shqetësimet e migrimit, por theksoi rëndësinë që rajoni t’i bashkohet përfundimisht BE-së.
“Ballkani Perëndimor është pjesë e së njëjtës Evropë me Bashkimin Evropian. BE nuk është e plotë pa to”- tha Presidentja e Komisionit të BE -së, Ursula von der Leyen, në Berdo, Slloveni. Por fakti që vendet nuk do të bashkohen me BE në çdo kohë së shpejti i jep Rusisë dhe Kinës dritën jeshile për të ecur më tej në rajon, thanë analistët, një shqetësim që udhëheqësit e BE gjithashtu shprehën në samit.
Kryeministri letonez Arturs Krisjanis Karins paralajmëroi në takim:
“Ose Evropa do të zgjasë dorën dhe do t’i tërheqë këto vende të Ballkanit Perëndimor drejt nesh, ose dikush tjetër do të zgjasë dorën dhe do t’i tërheqë këto vende në një drejtim tjetër.”
Austriaku Sebastian Kurz, i cili së fundmi dha dorëheqjen për shkak të një skandali korrupsioni, tha javën e kaluar:
“Nëse Bashkimi Evropian nuk i ofron këtij rajoni një perspektivë të vërtetë, ne duhet të jemi të vetëdijshëm se superfuqitë e tjera do të luajnë një rol më të madh atje. ”
‘Situata tashmë është përkeqësuar’
Shkencëtari politik Jasmin Mujanovic tha se Moska dhe Pekini janë përfshirë tashmë në rajon, duke pretenduar se BE “humbi komplotin” në Ballkanin Perëndimor pak kohë më parë.”Ajo që është vërtet alarmante është se ende nuk ka një plan B. Situata tashmë po përkeqësohet, ne duhet të merremi me lloje të reja të sigurisë, kërcënimeve të paqëndrueshmërisë dhe akoma, BE nuk po artikulon asnjë lloj vizioni pas zgjerimit për rajonin”- tha Mujanovic.
Në vitin 2016, një grusht shteti i organizuar nga 14 persona-përfshirë dy oficerë të inteligjencës ushtarake ruse-nuk arriti të instalonte një udhëheqje pro-ruse, anti-NATO në Malin e Zi. Moska i hodhi poshtë akuzat si “absurde”. Dëshmitë kanë treguar gjithashtu se Rusia ka minuar stabilitetin e Bosnjës në një përpjekje për ta mbajtur vendin jashtë NATO -s.
“Rusia është shumë e përfshirë në Bosnjë. Është thënë në mënyrë eksplicite se kundërshton anëtarësimin e Bosnjës në NATO, se e konsideron atë një kërcënim për interesat e sigurisë së Rusisë, gjë që natyrisht është e pakuptimtë. Por kjo ju tregon masën në të cilën Rusia tani e ka ngritur këtë rajon në të menduarit e saj të politikës së jashtme”- tha Mujanovic.
Vitet e fundit, vendet e Ballkanit Perëndimor kanë qenë dëshmitarë të një revizionizmi më historik me mohimin e gjenocidit të Srebrenicës, ndërsa shqetësimet janë shtuar mbi thirrjet e Serbisë për një “Botë Serbe” të re .
Në vitin 2015, Rusia vuri veton ndaj një rezolute të OKB -së për gjenocidin që do të dënonte masakrën e vitit 1995 në Srebrenicë si një “krim të gjenocidit”, diçka që gjykatat ndërkombëtare e kanë vendosur tashmë.
Anëtari serb i Bosnjës i presidencës trepalëshe, Milorad Dodik, një mohues i gjenocidit, ka përforcuar thirrjet për ndarjen e njësisë serbe të drejtuar nga Republika Srpska.
Në vitin 2018, një uebfaqe e lajmeve investigative boshnjake raportoi se mercenarë të stërvitur nga Rusia po ndihmonin në krijimin e një njësie paraushtarake për të mbështetur separatistët serbë. Raporti u konfirmua nga ministri i sigurisë i Bosnjës.
Vesko Garcevic, profesor në Universitetin e Bostonit, i tha Al Jazeera se zhvillimet që ai ka analizuar në Ballkanin Perëndimor gjatë pesë viteve të fundit nuk ishin “një shenjë e mirë”.
“Zbutja e BE -së do të ngadalësojë procesin e demokratizimit në rajon dhe do të hapë hapësirë për vendet e tjera për të hyrë. Nuk ka asgjë të tillë si një harresë në marrëdhëniet ndërkombëtare në këto të fundit veçanërisht pesë vjet le të themi, Kina ka mbushur hapësirën e lënë pas dore nga Brukseli. Moska e sheh këtë si një mundësi dhe do të rrisë mbështetjen e saj për grupet dhe politikanët si Dodik në Bosnjë ose Vuçiç në Beograd ose do të bëjë çmos për ta mbajtur situatën në Kosovë të ngrirë. Ndërsa udhëheqësit në samit theksuan rëndësinë e dialogut, ishte e paqartë “sesi procesi do të ushtrojë fuqinë e tij nëse perspektiva e anëtarësimit nuk është më e qartë”-tha Garcevic.
‘Pa strategji’
Toby Vogel, bashkëpunëtor i lartë në Këshillin e Politikave të Demokratizimit, i tha Al Jazeera se procesi i anëtarësimit në BE është bërë gjithnjë e më i vështirë.
Në vitin 2019, për shembull, Komisioni Evropian i kërkoi kandidatit potencial Bosnjën të përmbushte 14 pika prioritare për aplikimin e tij për anëtarësim. Një vit më vonë, Bosnja kishte përmbushur vetëm një nga pikat.
Studiuesi i doktoratës Nedim Hogiç vuri në dukje në një artikull se nga Bosnja është kërkuar më shumë për hapjen e negociatave sesa nga çdo vend tjetër dhe ka çuar në përparim në rritje.
Huatë kineze
Vogel tha se vendet kandidate potenciale tani janë të vakëta për t’u bashkuar me bllokun.
“BE -ja nuk ka strategji për marrëdhëniet e saj me Ballkanin Perëndimor përveç zgjerimit dhe sapo zgjerimi të godasë një pengesë, ndikimi i BE -së zvogëlohet. Ndërsa Kina dhe Rusia – veçanërisht Kina po vijnë me hua që janë në thelb pa asnjë kusht politik, pa kushte të lidhura me demokracinë, sundimin e ligjit, etj. Kështu që shumë udhëheqës në rajon e panë këtë si para falas. Pekini ka dhënë hua të mëdha për rajonin. Në vitin 2014, Mali i Zi pranoi një hua 1 miliardë dollarë për një rrugë, të cilën që atëherë ka luftuar për ta shlyer. Ne kemi nevojë për zgjerimin e BE -së sepse kjo do t’i bëjë BE -në dhe Ballkanin Perëndimor një vend më të mirë,” tha Vogel.
Garçeviç tha se idealet që promovon BE -ja, të tilla si qeverisja e mirë dhe llogaridhënia, “punojnë” vetëm kur perspektiva e anëtarësimit në BE është e dukshme, diçka që mund të shohim në horizont.
“Mungesa e atij horizonti u jep përshtypjen njerëzve në Ballkanin Perëndimor, elitave politike, se integrimi nuk do të ndodhë në 15 vitet e ardhshme dhe për këtë arsye, nuk ka nevojë për reformë. Ata do të lidhen me Kinën, ajo mund të bëjë biznes më mirë me ta. “ (Al Jazeera)