Nga Agron MEMA
Rrëfen eskluzivisht për gazetën “Telegraf”, zoti Gjergji Zholi, ish- kryekamarier i birrari “Sahati”
Birrari “Sahati” mbahet mend nga i gjithë brezi ynë që i binte hera të ndodhej në kryeqytet në kohën e monizmit, për një apo tjetër arsye, për kryeqytetasit po se po.
Ishte birraria më e populluar ku mund të takoje apo të njiheshe krejt rastësisht me njerëz nga të gjitha trevat e Shqipërisë e nga të gjitha profesionet dhe punët, deri edhe nga administrata e kryeqytetit, por edhe të shijoje gatimet tradicionale shqiptare, sidomos mezerinë e gatuar për merak.
Kjo birrari sot nuk ekziston më. Është një pjesë e historisë së kryeqytetit tonë, por tanimë lundron vetëm në kujtimet e bashkëkohësve, si një nga mrekullitë e kulinarisë shqiptare. Nuk ekziston sepse nuk ka mbetur më asgjë pas djegies së pakuptimtë që iu bë në prill të 1992-it.
Gjergji Zholi, ish kryekamarieri i birrrarisë, apo përgjegjësi i shërbimit siç edhe quhej ndryshe, ka shërbyer plot 11 vjet e dy ditë. Dhe më saktësisht, edhe si një kuriozitet i bukur, nga 27 prilli i 1981-it deri në 29 prill të 1991-it. Ishte vetëm 24 vjeç kur mori përsipër përgjegjësinë e ndryshimit të gjendjes së kësaj birrrarie në qendër të kryeqytetit shqiptar.
Ai sjell në faqet e gazetës “Telegraf” të gjithë përvojën e tij, funksionimin e kësaj birrarie të njohur dhe tregëtisë së asaj kohe në përgjithësi, klientelën frekuentuese, si dhe ballafaqimin me shërbimin e sotëm tregëtar në Shqipëri. Ja biseda që zhvilluam me të, bisedë të cilën po jua sjellim të plotë në faqet e gazetës “Telegraf”:
-Zoti Gjergji, ç’mund të na thoni për birrarinë “Sahati’’, birraria më popullore e asaj kohe, në qendër të Tiranës?
-Dua të them fillimisht se gjendja në shërbim dhe ambientet e brendshme, qe tepër e mjerueshme. Kjo ndoshta nga ndikimi i faktit se, para meje qe përgjegjës një burrë i moshuar, në prag të pensionit. Kjo ndikonte se, kishte lëshuar kërkesën dhe puna bëhej shkel e shko, disiplina përtokë. Zotëronte kudo një pisllëk dhe indisiplinim, deri edhe në shkelje të orarit të punës.
Mua aty më çuan Katerina Malka dhe Rasho Glina, dy njerëz të mrekullueshëm; njera përgjegjëse e ndërmarrjes tregëtare dhe tjetri merceolog i kësaj ndërmarrjeje, ku përfshihej edhe birrari ‘Sahati’. Emrin e kishte marrë sepse ndodhej pranë Sahatit të madh të sheshit ‘Skënderbej’’ dhe kështu qe pagëzuar fillimisht nga qytetarët, e më pas, edhe tregëtia la këtë emër popullor.
-Si arritët t’a përmirësonit situatën, duke pasur parasysh moshën tuaj të re dhe përvojën e pakët?
-Vetëm me punë dhe me mbështetjen maksimale të drejtuesve të ndërmarrjes. Ta duash punën, gjithmonë ia arrin qëllimit. Më është dashur që tre muajt e parë të punës, vetëm të pastroja ambientet.
Nuk e vesha asnjë ditë bluzën e bardhë, vetëm punën e pastrueseve për normalizimin e situatës higjienike të lokalit. Natyrisht, ndërrova edhe gjysmën e personelit shërbyes të birrarisë. Ishin ambientuar me atë gjendje dhe nuk duhej të ishin më bashkë të gjithë, se e vështirësonin përmirësimin e gjendjes dhe rikthimin e saj në normalitet dhe standardet e kërkuara.
U vendosën në funksion edhe uniformat shërbyese, pantallona të zeza, bluzë e bardhë, papion i zi dhe këpucë lustrafine të zeza. Po ashtu, u vendos në mënyrë të prerë respektimi i orarit të punës dhe përpikëmëria sipas grafikut të planifikuar të shërbimit. Gjendja ndryshoi shumë shpejt dhe klientela filloi të rritej dukshëm.
-Si e shikoni gjendjen dhe organizimin sot?
-Organizimi i asaj kohe qe vertikal. Niste nga ministria e deri tek drejtoritë e ndërmarrjeve në çdo rreth. Ministria ndahej në tre sektorë me tre zv/ministra përkatës, vijonin drejtoritë e ushqimit social. Drejtoria e ushqimit social të Tiranës, ndahej në tre ndërmarrje deri në vitin 1989-ën, ku çdo degë kishte përgjegjësin, merceologun dhe ekonomistin. Kishte degët e furnizimit për zarzavatet, mishin, pijet dhe ushqimet. Kishim magazina më vete. Vetëm birrën e merrnim direkt nga prodhimi, të tjerat nga magazinat tona.
Aty regjistroheshin të gjitha hyrje-daljet. Lokalet ndaheshin në katër kategori: kategoria e tretë, qe vetshërbimi, kategoria e dytë, qe birrari si e jona, kategoria e parë, qe jashtë kategorie si i thoshin ndryshe, ‘Drini’, ‘Liqeni’, ‘Rinia’, ‘Donika’ etj. Ishin dhe lokalet e Albturizmit të cilat vareshin direkt nga ministria e tregtisë si, ‘15- katëshi’, ‘Arbëria’ dhe hotel-turizmet në të gjitha qytetet. Vetë lokalet kishin një organizim hermetik funksional të brendshëm, si shefi i guzhinës, shefi i banakut dhe k/kamerieri, i cili qe njëkohësisht, edhe përgjegjës lokali siç isha unë dhe, përgjigjesha për të gjithë shërbimin e kryer nga personeli. Kurse për anën ekonomike, përgjigjej shefi i guzhinës dhe shefi i banakut.
Në vitin 1989, ‘Ushqimi Social’ i Tiranës, u nda në tre drejtori. Këtu u bë edhe vetfinancimi deri në vitin 1990. Kështu qe dje. Po sot? Lë shumë për të dëshiruar kultura e shërbimit servistor, pavarësisht infrastrukturës moderne. Të kuptohemi, këtë e them krahasimisht me lokalet që kemi në dispozicion dhe bumin e turistëve. Shumica kanë personel të paspecializuar dhe nuk njohin gjuhën e huaj, domosdoshmërisht kushti i parë, për t’u punësuar në këto shërbime.
Këta lloj kamerierësh, pronarët, shumicën e tyre i punësojnë për t’i shfrytëzuar, më tepër se sa për të punuar. Në atë kohë kualifikimi që të merrje një kategori, bëhej me kurse tre mujore dhe kjo vetëm pas orarit të punës, dhe kërkohej të mos kishe thyerje të disiplinës dhe gjoba etj. Po kishte edhe shkolla guzhine, ku merrje kategori të dytë pune.
Sot mungojnë më së shumti shkollat e mirëfillta profesionale. Ka, po janë të pakta dhe me kontigjentin që nxjerrin, nuk përballojnë dot fluksin e turizmit. Disa që kanë hapur lokale të shërbimit turistik vihet re fenomeni i punësimit jashtë profesionit apo oficerë që ruajnë kamarierët se mos vjedhin, në vend që të marrin menaxherë profesionistë.
Në pjesën më të madhe, sidomos në zonat periferike turistike, arti i komunikimit është i ulët, shpesh mungon përshëndetja mikëpritëse dhe e mirësjelljes, sidomos është harruar fjala ‘’zotri’’ dhe ‘’zonjë’’. Po ka edhe të tillë menaxherë që përgjigjen me arrogancë: “Po deshe rri, po nuk të pëlqeu ik”. Raste ka plot, që rëndojnë dhe përdhosin imazhin e vendit. Në atë kohë populli kishte nevojë për tregëtarin se qe malli i pakët e nuk gjendej kollaj, po sot lokali ka nevojë për klientin, që të kapë standardet dhe pritshmëritë.
Në atë kohë klientin e kishim parësor, ndërsa sot nuk funksionon kjo. Sidomos tek disa lokale luksoze. Jashtë nuk ndodhin këto, po të shohin si perëndi. Por ka edhe shumë që punojnë profesionalisht në nivele dhe cilësi të larta. Pyeta një nxënës të një shkolle hoteleri-turizëm, se a e bëjnë në shkollë artin e komunikimit.
Në vend të përgjigjes së tij mora pyetjen se çfarë është kjo lëndë? Po ka që e marrin edhe seriozisht. Por dua të them që nuk përputhet fluksi i turistëve me specialistët që dalin nga shkolla dhe kurset e ndryshme. Shikoni cili është stafi mësimdhënës dhe nxirreni vetë konkluzionin. Në këtë shkolla të profilizuara shpesh japin mësim persona që nuk njohin fare guzhinën, them për lëndët profesionale.
Por e them edhe për ministrinë e arsimit që të bashkërendojë punën me ministrinë e turizmit, sepse kur japin liçensat e shkollave e të kurseve hoteliere të kërkojnë edhe diplomat e stafit mësimdhënës si dhe të bëhen kontrolle dhe inspektime të shpeshta për të parë nivelin në teori dhe praktikë të procesit mësimdhënës dhe atë të nxënies. Kjo duhet që shkollat të mos përfundojnë si ‘Kristali’’ apo ndonjë tjetër. Koha kërkon dhe imponon kërkesa dhe standarde të larta në investimet e industrisë së turizmit për të thithur produktin e dëshiruar dhe perspektiva të jetë e sigurt. Ndryshe, investimi material vete kot. Shpresojmë të bëjmë dhe të arrijmë diçka të mirë për vetë të mirën tonë.
-Faleminderit!