Një pjesë e ligjeve të reformës në drejtësi pritet të rishikohen në vitin që vjen. Institucionet e reja po hasin vështirësi gjatë funksionimit dhe kërkohet ndërhyrja në ligj.
Përveç SPAK, që kërkon rishikimin e kompetencave edhe Inspektorati i Lartë i Drejtësisë ka kërkuar ndryshime ligjore. Përmes një letre drejtuar ministres së Drejtësisë Etilda Gjonaj, Inspektori Artur Metani tregon se institucioni që ai drejton ka hasur probleme në zbatimin e ligjit gjatë 10 muajve të ushtrimit të aktivitetit, çka e pengon këtë institucion në vazhdimësinë e tij.
Në letër theksohet se problematikat lidhen drejtpërsëdrejti me shumë pika në ligj. “Zyra e Inspektorit të Lartë të Drejtësisë, u konstituua në datën 01.02.2020 pas zgjedhjes së Inspektorit të Lartë të Drejtësisë me vendimin nr. 2/2020, te Kuvendit të Republikës së Shqipërisë. Menjëherë pas konstituimit, Zyra e Inspektorit të Lartë të Drejtësisë ka nisur ushtrimin e veprimtarisë institucionale.
Gjatë kësaj periudhe 10 mujore të ushtrimit të saj janë identifikuar disa problematika në parashikimet ligjore të cilat kanë impakt të drejtpërdrejtë në funksionimin e Zyrës së Inspektorit të Lartë të Drejtësisë. Këto problematika janë bërë prezent edhe në takimet e organizuara me përfaqësues të organeve të reja të sistemit të drejtësisë gjatë muajit Tetor 2020 nën drejtimin e zëvendësministrit të Drejtësisë”, thuhet në letër.
Konkretisht në letër kërkohet që të ndryshohen kriteret për përzgjedhjen e inspektorëve, të cilat do të plotësonin vakancat në këtë rol dhe do rrisin mundësitë për të kontrolluar më mirë gjyqtarët. Sipas Metanit, kontrolli i magjistratëve që kanë më pak se shtatë vite punë do të rriste cilësinë e institucionit dhe besueshmërinë e publikut ndaj drejtësisë. “Neni 1. parashikon ndryshimin e nenit 55 të ligjit aktual, dispozitë që rregullon komandimin e magjistratëve në pozicionin e inspektorit pranë Zyrës së Inspektorit të Lartë të Drejtësisë.
Ky ndryshim ligjor do të sjellë si pasoje, mundësinë e komandimit në pozicionin e inspektor të magjistratëve që kanë ushtruar funksionin jo me pak se shtat vjet si gjyqtar ose prokuror. kjo me qellim që të garantohet ushtrimi normal i veprimtarisë institucionale dhe përmbushja e qëllimit të reformës ne drejtësi qe është pikërisht rikthimi i besimit te publikut në sistemin e drejtësisë”, theksohet në letër.
Ulja e kriterit për vitet e punës
Sakaq ILD kërkon që kriteri për 13 vite eksperiencë pune për një kandidat që aspiron për t’u bërë pjesë e kësaj strukture, të ulet në 7 vite. Në këto kushte institucioni i propozon ministres ndryshime ligjore për kushtet apo kriteret që duhet të plotësojnë kandidatët, për shkak se kushtet aktuale nuk i plotëson askush.
Në këtë mënyrë duhet ndërhyrë edhe te vitet që përcaktojnë rritjen në gradë të anëtarëve. “Kriteri prej 7 vitesh përvojë si gjyqtar apo prokuror merr në konsideratë, parashikimet e nenit 47 pika 4 të ligjit nr. 96/2016 “Për statusin e gjyqtareve dhe prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”, të ndryshuar, që parashikon mundësinë e ngritjes në detyrë në pozicione pranë gjykatave ose të prokurorive të shkallës së dytë të magjistraleve që kanë ushtruar funksionin për jo me pak se 7 vite në shkallën e parë.
Ky propozim është në harmoni edhe me statusin e parashikuar për inspektorin magjistrat referuar ligjit “Për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë”, i cili, parashikohet të jetë i njëjtë me atë të gjyqtarit që ushtron funksionin pranë Gjykatës së Apelit. Referuar të dhënave në lidhje me vjetërsinë e magjistratëve në sistemin gjyqësor apo atë të prokurorisë rezulton se kriteri prej jo më pak se 13 vite përvojë në shkallët më të ulta përmbushet nga 379 magjistratë. Ndërkohë që kriteri prej jo me pak se 7 vite përvojë në shkallën e parë përmbushet nga 492 magjistratë”, shkruan ILD për ndryshimin e ligjit.