Me 125-vjetorin e lindjes së Al Capone-s, më 17 janar, trashëgimia e gangsterit famëkeq amerikan mbetet një temë që intrigon producentët dhe romancierët e Hollivudit edhe sot e kësaj dite.
Capone, i cili fitoi famë në vitet e bujshme 1920 si bashkëthemelues dhe bosi i sindikatës së krimit të organizuar italo-amerikan të njohur si Chicago Outfit, është përshkruar nga disa si Robin Hood-i i periudhës së ‘Prohibicionit’ (ndalimit), pasi ai dhuroi para nga aktivitetet ilegale të tij për bamirësi.
Al Capone, duke ndjekur një ndeshje futbolli më 19. janar 1931Al Capone, duke ndjekur një ndeshje futbolli më 19. janar 1931
Ai u dallua gjithashtu nga gangsterët e tjerë duke qenë shumë i pranishëm në sytë e publikut, duke biseduar me gazetarët dhe duke bërë festa të mëdha, të gjitha këto ndërkohë që paralelisht merrte pjesë në aktivitete të paligjshme.
Por si shumë figura kriminale nga e kaluara, gangsteri i poshtër por karizmatik ndan opinionin. I nderuar nga disa, Capone ishte përgjegjës për “një perandori krimi” në Çikago, e cila bazohej në “bixhoz, prostitucion, vjedhje, ryshfet, trafik narkotikësh, grabitje dhe vrasje”, sipas faqes së internetit të FBI-së.
Kush ishte Al Capone?
I lindur në 1899 në Brooklyn, Nju-Jork, djali i emigrantëve napoletan, Alphonse Gabriel Capone ra në kontakt me krimin e organizuar që në moshë të re. Si adoleshent, ai u bë anëtar i “Five Points Gang”, një bandë kriminale rrugësh me origjinë kryesisht irlandezo-amerikane, me bazë në Pesë Pikat e Manhatanit të Poshtëm, ku ai do të zhvaste paratë e mitmarrjes (tarifat që kriminelët marrin nga njerëzit në shkëmbim për të rënë dakord për të mos i lënduar apo dëmtuar pronën e tyre).
Megjithatë, Capone mësoi shpejt se vetëm dhuna nuk do të siguronte sukses të qendrueshëm.
Në vitin 1917, gangsteri Frank Gallucio vendosi një thikë në fytyrën e Capones në një lokal pasi ai i bëri një koment të vrazhdë motrës së Gallucios. Aty lindi pseudonimi “Scarface” dhe Al Capone më vonë e bëri sulmuesin truprojën e tij.
Menjëherë pas kësaj, Capone qëlloi njeriun e tij të parë, hyri në telashe me një bandë irlandeze dhe rrahu gjysmë për vdekje me duart e tij një mafioz. Duke ditur se nuk mund të kapej më, ai u largua nga Nju Jorku për në Çikago.
Al Capone duke dalë nga gjykata, 14 tetor 1931
Al Capone duke dalë nga gjykata, 14 tetor 1931:
Në kulmin e tij në Çikagos nga viti 1925 deri në 1929, Capone njihej si mafiozi më famëkeq në Shtetet e Bashkuara.
Al Capone, megjithatë, nuk e shihte veten si një kriminel, por si një sipërmarrës – një njeri që njihej gjithashtu për aktet e bujarisë me pasurinë që kishte mbledhur si bosi i krimit të organizuar në Çikago në vitet 1920. Konsorciumi i udhëhequr prej tij krenohej me shumën e të ardhurave që varionin nga shitja e paligjshme e alkoolit deri te prostitucioni.
Masakra e Shën Valentinit
Masakra e ditës së Shën Valentinit të vitit 1929 përshkruhet nga FBI si “dhuna kulmore e epokës së bandave të Çikagos, pasi shtatë anëtarë ose bashkëpunëtorë të turmës “Bugs” Moran u qëlluan me mitraloz përballë murit të garazhi nga rivalët që paraqiteshin si policë. Edhe pse Al Capone ishte tek shtëpia e tij në Florida në atë kohë, ai supozohej gjerësisht se ishte përgjegjës për urdhërimin e masakrës.
Ai nuk u dënua kurrë për vrasjet, por në fund shkoi në burg thjesht për krimin e evazionit fiskal, duke i dhënë fund qëndrimit të tij si bos krimi në moshën 33-vjeçare.
Ai shërbeu shumicën e kohës së tij në burgun famëkeq Federal Alcatraz në brigjet e San Franciskos, përpara se të lirohej në vitin 1939, kohë në të cilën aftësitë e tij mendore ishin përkeqësuar ndjeshëm.
Al Capone vdiq në vitin 1947 nga ataku kardiak pas një hemoragjie cerebrale, në moshën 48-vjeçare.
Al Capone: Një figurë magjepsëse
Gangsteri famëkeq jo vetëm që la gjurmë në rrugët e Çikagos së viteve 1920, por edhe në Hollivudin të shekullit të 20-të, përmes filmave të shumtë për mafiean të frymëzuar nga historia e tij. Imazhi i një mafiozi të stolisur me një kostum me vija dhe kapele republikë të mbajtur menjëanë mund të rikonstruktojnë pamjen e Al Capones. Theksi dhe sjelljet e tij kanë frymëzuar gjithashtu portretizime të shumta gangsterësh në novela grafike, filma, muzikë dhe letërsi.
Skenë filmi | Robert De Niro në rolin e Al Capones në filmin “The Untouchables”
Al Capone u bë figurë e mjaft filmave të Hollivudit – Robert De Niro në rolin e Al Capones në filmin “The Untouchables”
Ai shfaqet në një segment të romanit kriminalistik të Mario Puzos “The Godfather” (1969), i cili u vu në ekran në filmin e famshëm nga Francis Ford Coppola në 1972. Ai ishte frymëzimi për “Scarface” (1929) të Armitage Trail, një roman që ishte përshtatur edhe në dy filma gjatë viteve.
Kryevepra e drejtuar nga Brian De Palma “The Untouchables” është një tjetër dramë e shquar e frymëzuar nga historia e Capones. Me Robert de Niro në rolin e gangsterit, filmi bazohet në mënyrën se si agjenti i Thesarit Eliot Ness, i luajtur nga Kevin Costner, rrëzoi mafiozin famëkeq të Çikagos.
Kohët e fundit, filmi i vitit 2020 “Capone”, me Tom Hardy në rolin kryesor, kronikoi gjithashtu jetën e njeriut që sundoi një perandori krimi.
Përtej 125 viteve që nga lindja e tij, magjepsja rreth Al Capones vazhdon. Historia e tij mishëron jo vetëm Ëndrrën Amerikane, djalin emigrant që kalon nga i reckosur në pasanik, por edhe ambivalencën e kulturës amerikane gjatë periudhës së ‘Prohibicionit’, një epokë e karakterizuar si nga vetëpërmbajtja puritane, ashtu edhe nga konsumimi i tepruar. Dhe ato tipare historike të kundërta janë ende pjesë e kulturës së vendit edhe sot e kësaj dite.
a.c./dita