Duket sikur “Estrada e Shkodrës” ka marrë jetë nga vitet 1950 dhe sidomos në vitin 1954 me tashmë titullimin e ri “Estrada në Penxhere” që u luajt te ish-kinemaja verore, për herë të parë.
Po ashtu dhe modeli profesionist i saj bashkuar si fillim humori ndryshe – e vitit 1958 me regjisorin e parë Paulin Sekuj!
Por ky duket të ishte fillimi profesionist dhe tashmë rruga e gjatë deri në ditët tona, me të cilën na është mësuar dhe goja duke i thënë – Estrada!
Po pra po – diçka që të bën të qeshësh, të argëtohesh, humor, barsoleta, skeçe, këngë, një shou i asaj kohe madhështor sa nuk ka më, që sot (të ngjashmit) dhe pse duken modernë nuk bëjnë asgjë tjetër, por e “imitojnë”!
Duket sikur “Portokallia” moderne që është një imitim i dikur shou-t të Pipo Frankos është ndryshe, kur në fakt është vazhdim i Estradës së famshme në vitet e diktaturës! Po pra skeçe, batuta, këngë, valle, monologje, prezantues, pantonima, imitime, orkestër, regji, skena! Pse çfarë kishte ndryshe – Estrada Profesioniste jo vetëm në Shkodër, por dhe Tiranë, Fier, Vlorë, Korçë, Durrës, Lushnje dhe Sarandë po të doni!
Gjithçka e vijon kjo pra dhe ka trashëgimi, por ka dhe diçka kur nuk duan trashëgimi – se e “vdesin” një gjallesë artistike humori, krijimtarie, muzike, arti, skenografie, shfaqje apo shou që i thonë sot padrejtësisht!
Ka një ndryshim nga Estrada te Portokallia dhe ky ndryshim është se Estrada vdiq ose u zhduk nga bashkitë dhe njerëzit e tyre, kurse Portokallia u ngrit dhe mbahet nga privati dhe televizioni!
Dallime të tjera nuk ka, sepse çdo vijim në kohë sjell ide dhe mënyra të reja prezantimi dhe arritjeje! Dakord!
Nëqoftëse i kanë vdekur estradat në qytetet e tjera të Shqipërisë dhe mund të quhet faj i madh, në Shkodër fundi i saj është krim!
Në vendin e humorit, barsoletës dhe batutës, tashmë me aktorët e jashtëzakonshëm në moshë – po shuhet plotësisht Estrada! Pse? Po historia tregoi se talentet e humorit në kohën e para çlirimit erdhën nga zanatçinjtë dhe dugajxhinjtë, por dhe sistemi i punës artizanale e cila projektohej në humor!
Mbas çlirimit, nga talentet që dilnin nga ndërmarrjet dhe kolektivat që cilat kishin mijëra talente shkodrane në estradat e tyre amatore! Krijimi i Estradës Profesioniste dhe qindra e qindra shfaqjeve, por dhe shumë premiera të tyre janë frut i një pune kolosale, por e talenteve të dala kryesisht jo nga shkolla, por jeta, Shkodra, humori shkodran.
Nuk ishin vetëm aktorët e mëdhenj të humorit duke filluar nga Tano Banushi dhe vazhduar te të mëdhenjtë që tashmë o kanë dalë në pension ose po dalin me radhë dhe që në fund kanë mbetur shumë pak!
Me cilën shkollë arti ose teatrimi u zëvendësua Tano Banushi, po Paulin Preka, po Zef Deda, po Besnik Çinari, po Zyli Miloti, po Drande Xhaji, po Katrina Biga që u largua që në fillim, po shumë të tjerë jo të Estradës Profesioniste si Gjosho Vasia e Gëzim Kruja, por dhe Sandër Ruçi?!
Kush ishte pra ajo shkolla e artit që ka zëvendësuar këta gjigandë të humorit, por absolutisht të Estradës fantastike të Shkodrës?! Askush, dhe sigurisht ka një arsye përveç se janë gjigandë në talent?!
Administrimi i Bashkisë së Shkodrës u lavdërua me këta gjigandë dhe po ashtu dhe me aktorët e teatrit të dramës –i ka shfrytëzuar për të gjitha evenimentet kryesisht politike dhe frymëzimet e kësaj natyre deri në përgjithësimin e artit demokratik si dikur artit socialist! “Mos o zot ma keq” – po po dhe sa i ka paguar?!
Në socializëm kanë marrë rroga akademikësh në demokracinë e 26 viteve rroga urie! Sot talentet e jashtëzakonshëm të lojës së humorit nuk arrijnë të marrin në muaj më tepër se sa 250 euro si me shkollë dhe si pa shkollë!
Po pra vetëm (më pak) 250 euro rroga “e bukur” e të jashtëzakonshmëve pa shkollë teatri dhe të lartë, për të shkatërruar me dashje Estradën!
Jo vetëm në Shkodër por në të gjithë Shqipërinë, megjithatë unë them se krimi është bërë në Shkodër sepse aty ka lindur si Estrada e vërtetë dikur dhe në komunizëm! Të gjitha Bashkitë e Shkodrës deri më sot nuk morën një herë parasysh se “Estrada e Shkodrës” është kolonë vertebrale e qytetit ashtu si dhe “Teatri i Dramës”!
Në fakt e ndërruan emrin nga “Estrada Profesioniste” në “Teatrin e Komedisë”, por kjo është një tipike e kohës me “antikomunizëm” dhe hajde se po e justifikojmë se nuk bën ndonjë gjë të madhe – por dhe teatri i komedisë së administrimit prej 26 vitesh nga po e njëjta forcë politike në Shkodër, po shuhet!
Nuk po ripërtërihet dhe nuk janë në gjendje të kenë emra të lartë të komedisë dhe shou-t humoristik! Janë të gjithë në moshë dhe kanë dalë në pension me sasi lekësh qesharakë deri në krim!
Nuk janë të zot për të bërë “me qeshë” më në Shkodër, sepse nuk kanë as kush ju shkruan pjesë, dhe rregullon skenar dhe ato që janë – preferencat partiake dhe nganjëherë “ashtu si kot” religjionare, nuk të lënë në Teatrin Migjeni!
Bashkia e Shkodrës, prej vitesh shkatërron fonde për futbollin si në “bingo” por sigurisht ul pagat për punonjësit e artit dhe kulturës (kur ja shton dhe shteti që në fakt jua jep) dhe trajton aktorët si të ishin pastruese shkolle – gjithë nderimin dhe pastruesve të shkollave!
Sot “Estrada Profesioniste” në Shkodër “ka vdekur” dhe unë e di se ajo “ka vdekur” që para disa vitesh, por ajo po vdes dhe duke dalë në pension dhe figurat e fundit të mëdha të saj!
Ato figura që kanë bërë dhe bëjnë të qeshin miliona shqiptarë në të gjithë botën! Estradën e Shkodrës e “vdiqën”, sepse kishin idenë se ishte komuniste dhe ishte e ideologjizuar, por dhe se “nuk asht e jona”!
E “vdiqën”, më tepër atë se “Teatrin e Dramës” i cili dhe mund të transformohej më kollaj (për llogari të njerëzve që bëjnë politika idiote mbi bazë inatin) dhe mban (suporton) dhe jo talente brenda!
Por humor dhe për “me ba me qeshë” nuk mund të pranohen njerëz që kanë diplomë dhe nuk të prodhojnë humor! Pastaj duke i keqpaguar dhe keqtrajtuar, askush nuk do t’i afrohej dhe nga talentet e rinj, sepse nuk do të mbanin veten me “bukë thatë” dhe jo më të krijonin familje!
Si mund të mbajë familje një talent në humor dhe “Teatrin e Komedisë” me 280.000 lekë të vjetra të paguara deri vonë?! Po po – as treqind mijë! Shumë shpejt kriza e aktorëve të dramës do të shfaqet dhunshëm, sepse askush nuk do qëndrojë me të tillë trajtim!
Kishte mundësi bashkia të ndërronte shikim, të ndërronte strategji – ti nxirrte aktorët dhe Estradën në kapitalizëm, në demokraci, por askush prej drejtuesve jo kaq shumë të ditur, se sa armiq, nuk veproi në kuadrin lokal!
Kishin mundësi të paguanin me projekte, kishin mundësi të transformonin administrimin vendor të Estradës dhe Teatrit apo dhe punonjësve të shërbimit – por asnjëherë nuk e bënë!
Kishin mundësi të vendosnin një taksë shtesë (të gjithë do të paguanin në përgjithësi) apo të shfrytëzonin buxhete të mirë kontrolluar për të shpalosur strategji të reja menaxhimi – por asnjë herë nuk e morën seriozisht, sepse dikujt nuk i ka dalë inati i madh me talentet e mëdha, të dala padyshim në kohën e vështirë të diktaturës!
Ndërkohë që shpartalluan Estradën dhe po i shkojnë deri në fund Teatrit – nuk ndërtuan “Estradën e Re dhe Teatrin e Ri” që të ballafaqohej me tregun, por dhe të ruante vlerat e trashëgimisë së lartë nga koha e kaluar!
Nuk prodhuan dhe nuk nxorën asnjë talent të ri humori dhe ata që shkëlqejnë disi, ikin në Tiranë, se aty paguajnë 200 euro më shumë ose dhe akoma më shumë!
Pushteti vendor njëngjyrësh në Shkodër prej tre dekadave, padyshim fajtor i madh i strategjive të munguara dhe qëllimeve të këqija – ka shkatërruar trashëgiminë artistike dhe sportive në Shkodër. Por për këtë të fundit, jam i detyruar të bëj një shkrim tjetër!/Besi Bekteshi