Marlene di Nocco jeton e vetme në një apartament të mobiluar me stil të mirë në lagjen Testaccio të Romës – dhe tashmë ka arritur më shumë se shumë të tjerë të brezit të saj. Të rinjtë nëItali janë ndër evropianët që jetojnë më gjatë me prindërit e tyre. Por prindërit e saj e përzunë atë kur ishte 19 vjeç, thotë Di Nocco, dhe e detyruan të studionte jashtë vendit – në Karlsruhe. Studimet e inxhinierisë duhet t’i sigurojnë asaj mundësi më të mira në tregun e punës. Ajo mbaroi studimet në Gjermani dhe mund të kishte punuar lehtësisht për Bosch ose Daimler, por më pas malli për shtëpinë e detyroi Marlen të kthehet te miqtë dhe familja e saj. Edhe pse e dinte që në shtëpi nuk priste kushte kaq të favorshme në tregun e punës.
“Mashtrim” për të mbijetuar
Tani 34-vjeçarja ulet në tavolinën në dhomën e ndenjes në banesën e saj të vogël me laptopin e saj. Ai punon për një OJQ me qendër në Romë – njëmbëdhjetë muaj në vit. Pastaj ajo duhet të marrë pushim vjetor në mënyrë që të mos ketë të drejtën ligjore për punësim të përhershëm.
Kjo u ndodh shumë profesionistëve të trajnuar mirë të moshës së saj. 40 për qind e punonjësve deri në moshën 34 vjeç kanë kontrata me afat të caktuar ose sezonal. Për pjesën tjetër të popullsisë në moshë pune, kjo përqindje është dukshëm më e ulët në 13 për qind. “Shumë nga miqtë e mi punojnë në kushte të pasigurta pune. Ka edhe shumë punë ilegale,” thotë ajo. “Barra e taksave është aq e madhe sa në fund të muajit nuk ke para të mjaftueshme në shtëpi vetëm nga një punë e rregullt. Ndaj filloni të mashtroni pak – vetëm për të mbijetuar.”
Pagat janë një çerek më të ulëta se në Gjermani, rezultati – ikja e ekspertëve
Në Itali, paga mesatare vjetore bruto është rreth 27.000 euro, që është dymbëdhjetë për qind më pak se mesatarja e BE-së dhe 23 për qind më pak se mesatarjagjermane. Punonjësit nën moshën 34 vjeç fitojnë mesatarisht rreth 16.000 euro. Një kontratë e përhershme dhe e paguar mirë është një gjë e rrallë për të rinjtë në Itali. “Për të marrë një pozicion më të lartë, ato që kanë më shumë rëndësi janë vitet e shërbimit. Ndoshta në Gjermani është më e zakonshme të kesh një shef 30 vjeç. Unë kurrë nuk e kam përjetuar këtë në Itali. Punonjësit e rinj duhet të fillojnë gjithmonë nga e para”, thotë Marlen. Ekspertët vërejnë një zhvillim të rrezikshëm për ekonominë italiane: gjithnjë e më shumë studentë emigrojnë jashtë vendit, deri në 20.000 në vit. Shifrat janë trefishuar në dhjetë vitet e fundit.
Dallimi i madh midis veriut dhe jugut
Christina Freguja drejton departamentin për tregun e punës në Agjencinë e Statistikave Ista. Ajo vë në dukje vështirësi në rritje kur bëhet fjalë për gjetjen dhe mbajtjen e punëtorëve të kualifikuar, veçanërisht në jug të vendit, të cilët nevojiten urgjentisht për modernizimin e ekonomisë dhe ngritjen ekonomike. Ndërsa veriu i Italisë ende përfiton nga emigrantët nga jugu, këto pjesë tradicionalisht më pak të zhvilluara të vendit humbasin dhjetëra mijëra punëtorë të palodhur çdo vit. “Nëse ata që sjellin risi largohen, kjo na dobëson më tej brenda Evropës”, frikësohet Freguja.
Mbështetja në bizneset familjare
Hendeku është përkeqësuar edhe më shumë nga strukturat tradicionale ekonomike në shumë pjesë të Italisë. Është vështirësuar edhe gjendja e bizneseve të vogla familjare. “Këto kompani shpesh punësojnë anëtarë të familjes dhe investojnë pak në inovacion dhe digjitalizim”, thotë Freguja, gjë që, siç vijon ai, e bën të vështirë për ta konkurrimin ndërkombëtar. Duke qenë se këto kompani janë të vogla, ato fokusohen kryesisht në tregun vendas dhe nuk e shohin të nevojshme të punësojnë punëtorë të rinj jashtë familjes. Rezultati: të rinjtë nuk mund të gjejnë punë dhe kompanitë bëhen të vjetruara.
Situata në tregun italian të punës është edhe më e vështirë për të rejat. Atyre u ofrohen kontrata me afat të caktuar shumë më shpesh sesa kolegëve meshkuj. Kjo është pjesërisht për shkak të zgjedhjes së studimeve, por edhe për shkak të trashëgimisë kulturore në jug të Evropës, e cila edhe sot e kësaj dite e ngarkon pjesën më të madhe të përgjegjësisë për familjen dhe fëmijët mbi gratë. Infrastruktura e dobët me çerdhe e kopshte, veçanërisht në jug, i detyron gratë e reja të vendosin mes familjes dhe karrierës.
Jeta sociale më e mirë
Por një nga arsyet pse shumë vetë, pavarësisht kushteve të vështira vendosin të qëndrojnë në Itali është edhe jeta sociale. Marlene di Nocco mbyll laptopin për një ditë në apartamentin e saj në Romë dhe del në sheshin përballë banesës së saj. Një arsye tjetër pse u kthye nga Gjermania: “Në Gjermani duhet të caktoni një takim me dikë dy ose tre javë përpara. Këtu unë thjesht dal dhe gjej gjithmonë dikë me të cilin mund të flas ose të pi një birrë.” Asaj i mungonte shoqëria. Dhe pak ngrohtësi. Por në Gjermani ajo do të kishte më shumë siguri.
DW