Mes 10 kryeministrave të vrarë të shtetit shqiptar dhe 6 prej tyre që nuk kanë varr është edhe Kostaq Kota (i treti djathtas në foto)
Dy herë kryeministër, kryetar i parlamentit, kryetar i Dhomës së Deputetëve, ministër i Brendshëm, kryetar i kryesisë së Kongresit të Lushnjes dhe pjesmarrës në shpalljen e Pavarësisë, Kostaq Kota ishte kryeministër më 7 prill 1939 ditën që Shqipëria u pushtua nga Italia.
Ai vdiq në Burgun e Burrelit, ndërtimin e të cilit e kishte firmosur vetë.
Dje në emisionin Debati në Channel One të gazetarit Roland Qafoku, ishte ftuar Harallamb Kota, një nga pasardhësit e kryeministrit të 15-të të shtetit shqiptar.
Më poshtë, një pjesë e intervistës.
Zoti Kota, sipas të dhënave që ju keni, nga ato që keni lexuar, por edhe nga të dhënat familjare, si u rrëmbye kryeministri Koço Kota?
Sapo kishte mbaruar lufta dhe Koço Kota jetonte në Selanik në shtëpinë e vjehrrit. Ai kishte kohë që bënte jetën e ilegalit sepse tashmë ishte armik me komunistët shqiptarë, me komunistët grekë dhe natyrisht armik kryesor nga sllavokomunistët jugosllavë. Ai nuk e ndoqi mbretin Zog në mërgim por qëndroi në Greqi duke treguar se nuk ka qenë dakord me të.
Ka qenë viti 1945 kur tre persona u paraqitën befas në derën e shtëpisë ku ai jetonte në Selanik. Një prej tyre ishte shqiptar dhe ishte agjent i Sigurimit të Shtetit Shqiptar me emrin Anton Çeti, i dyti ishte një rus, agjent i KGB-së dhe i treti një agjent i shërbimit sekret grek.
Çudia ishte se të tre flisnin shqip. Në fillim ata u paraqitën me mirësjellje duke i kërkuar Koços të vinin me ta në Shqipëri. Sipas tyre kishin porosi direkte nga Enver Hoxha që Koçoja të kthehej në Tiranë për të marrë një post shtetëror. Madje ata zunë në gojë që ai të rimerrte sërish detyrën e kryeministrit që kishte lënë më 7 prill 1939.
Koçoja e kuptoi që kjo ishte një grackë dhe nuk pranoi. Por pas këtij refuzimi të tre agjentët sekretë nxorën pistoletat dhe ia vunë në kokë. Në shtëpi u krijua një gjendje ankthi, frike e terrori sepse gjithçka u krye në sy të gruas së tij dhe prindërve të gruas. Edhe ata e kundërshtuan marrjen e Koços por përpjekja e tyre ishte e kotë.
Menjëherë pranë shtëpisë mbërriti një furgon dhe pas e tërhoqën Koçon e futën në të. Prej Selanikut e sollën në Tiranë dhe nga Tirana në Burgun e Burrelit. I gjithë operacioni ishte i drejtuar dhe komanduar nga ministri i Brendshëm Koçi Xoxe.
Ai ishte armiku numër 1 i Koço Kotës. Xoxe ishte një armik i betuar i të gjithë atyre që ishin shprehur sidomos kundër bashkëpunimit me komunistët sllavë.
Çfarë ndodhi më pas me kryeministrin Kota?
Ndodhi ajo që tashmë dihet, gjyqi special i drejtuar nga Koçi Xoxe. Prokuroria kërkoi dënim me vdekje por gjykata speciale e dënoi me 30 vjet.
Përse nuk pranoi gjykata kërkesën e prokruorisë?
Sepse jo për 30 vjet por për asnjë ditë nuk kishte prova, Koço ka thënë në sallën e gjyqit pak a shumë kështu: “Më 7 prill 1939, qeveria jonë jo vetëm që nuk u frikësua, por organizoi edhe rezistencë të armatosur, duke bërë atë që nuk e bëri dot as qeveria çekosllovake, e cila, ishte shumë herë më e armatosur se ne. Pikërisht, atë që s’e bëri qeveria çekosllovake e bëri qeveria e vogël e popullit shqiptar”.
Pas dënimit me 30 vjet çfarë ndodhi?
E dërguan në burgun e Burrelit, një burg që ai e firmosi për ta ndërtuar vetë kur ishte kryeministër. Shumë nuk e dinë që Kota është kryeministri që ka firmosur ndërtimin e Bulevardit të Tiranës, ndërtesat e ministrive dhe shumë vepra të tjera, rrugë, shkolla e ura. Natyrisht do ndërtonte edhe burgje. Pikërisht aty gjeti vdekjen.
Si ndodhi vdekja e tij?
Nga të gjitha dëshmitë del se ishte e parapërgatitur që Koçoja duhet të vdiste. Torturat ishin çnjerëzore. Në fillim ai u fut në qelinë numër 7 të burgut. Më pas u fut në qelinë pa numër. Aty gjithçka ishte në kufijtë e të paimagjinueshmes. E lanë pa bukë e ujë, i jepnin kripë, e godisnin. Të burgosurit kanë treguar se dëgjonin për orë të tërë fjalën bukë, bukë bukë, deri sa kjo erdhi duke u zbehur dhe më pas nuk dëgjohej asnjë zë. U varros në oborrin e burgut në atë që quhet e famshmja qershi.
Ka disa variante sikur e kanë hedhur nga një lartësi e madhe dhe e kanë shënuar në proceverbal aksident…
Jo. Thjesht fare. Kryeminstri Koço Kota u torturua deri në vdekje,. U varros dhe më pas ia zhdukën edhe eshtrat. Sot ai është një nga kryeministrat e vrarë të shtetit shqiptar, pro edhe një nga kryemnistrat që nuk ka varr. Ai u eleminua sepse ishte kundërshtar i nacionalistëve fqinj antishqiptarë që synonin marrjen e trojeve dhe viseve shqiptare.
A keni bërë përpjekje si familjarë për tia gjetur eshtrat?
Koçoja la dy fëmijë, Nuçin dhe Teftën. Të dy ikën në SHBA. Nuçi ka vdekur, ndërsa Tefta jeton ende. Ata kanë fëmijë dhe jetojnë në SHBA. Por imagjinoni se çfarë terrori ka ndodhur me pasardhësit e Koços. Ata dhe të tjerë në Shqipëri ende rrojnë me një frikë në natyrishme me atë që ka ndodhur.
Një pjesë janë dënuar dhe internuar. Një pjesë ndërruan deri mbiemrin për të mos patur asnjë lidhje.
Kjo ka sjellë që jo vetëm eshtrat të mos ia kërkojnë por të mos kenë asnjë interes për t’u marrë me historinë e Koço Kotës edhe tani që ka 26 vjet që komunizmi ka rënë.
Ju nuk e imagjinoni dot këtë dhe mund të bëni shumë pyetje. Por unë që jam pasardhësi i Koço Kotës e kuptoj shumë mirë.
E mendoni se çfarë krimi kanë bërë? Kanë masakruar një personalitet që ishte pjesmarrës në shpalljen e Pavarësisë, ishte dy herë kryeministër, kryetar i parlamentit, ministër i Brendshëm deputet, sekretar i Kongresit të Lushnjes.
Çdokush do mburrej të ishte pasardhës i një njeriu të tillë. Por kur ky njeri u masakrua nga ky shtet për të cilin ai punoi, ç’duhet të bëjnë dhe mendojnë pasardhësit? Është një krim që do lërë gjurmë terrori edhe në të ardhmen.