Komisioni i Venecias, i cili po heton shkeljet e Kushtetutës së Shqipërisë nga presidenti Ilir Meta lidhur me krizën e 30 qershorit, ka dhënë një opinion paraprak, në të cilën e konsideron shkelje të Kushetutës anullimin e zgjedhjeve të 30 qershorit, dhe nuk gjenë arsye që zgjedhjet të mos mbaheshin.
Komisioni i Vencias e lë në dorë të Kuvendit të Shqipërisë dhe Gjykatës Kushtetuese të Shqipërisë të gjykojnë sa e rëndë është kjo shkelje, pasi e konstaton atë.
Komisioni i Venecias po ashtu gjykon se shtyrja e zgjedhjeve lokale të 30 qershorit është bërë me një procedurë që nuk ka respektuar ligjin dhe se bojkoti qoftë edhe i një pjese të madhe partish, nuk mund të pengojë zghvillimin e zgjedhjeve.
Komisioni i Venecias thotë se:
– I vetmi rast per te cilin Presidenti mundet te anulloje zgjedhjet lokale eshte situata emergjente, por edhe ne kete rast duhet vepruar ne perputhje me parashikime ne ligj ose zgjidhje ligjore ad-hoc, (rregulla te vendosura me ligj, te perkohshme).
– Anullimi i zgjedhjeve sipas legjislacionit vendas behet kur shpallet gjendja e jashtezakonshme, procedure qe normohet nga Kushtetuta. Ne rastin e anullimit te zgjedhjeve te 30 qershorit, kjo procedure nuk eshte repsektuar.
– Anullimi i zgjedhjeve nga Presidenti nuk i ka paraprire as ndonje marreveshjeje politike per te krijuar zgjidhje ligjore ad-hoc.
– Anullimi I zgjedhjeve, ne mungese te aplikimit te mekanizmave te parashikuar me ligj, ka ndikuar ne menyre jo proporcionale ne te drejten e zgjedhesve per te zgedhur.
– Bojkoti elektoral i subjekteve politike, edhe nese ata perfaqesojne nje pjese te madhe te votuesve nuk mund te ndaloje zhvillimin e zgjedhjeve te rregullta.
– Presidenti e kaloi kompetencen e tij kushtetuese, si fillim duke anulluar zgjedhjet lokale, e me tej duke i shtyre ato. Eshte kompetence e Kuvendit dhe me tej e Gjykates Kushtetuese te percaktoje nese kjo shkelje eshte e rende apo jo.
– Presidenti ka tejkaluar kompetencen e tij kushtetuese duke anulluar dhe shtyre zgjedhjet lokale tej mandatit elektoral pa u bazuar ne baze ligjore te posacme. Ne opinion jepen nje seri elementesh per te percaktuar rendesine e nje shkelje kushtetuese. Nisur nga keta elemente, shkeljet mund te mos jene mjaftueshem te natyres se rende, por edhe nese jane te tilla, nisur nga kompetencat qe ka seanca plenare e Kuvendit per te respektuar qellimet kushtetuese, si kontrollin dhe balancen, eshte ai organi qe i merr ne konsiderate te gjithe sa me siper per te vendosur shkarkimin e Presidentit.
Përfundimet e Komisionit të Venecias i kanë mberritur paraprakisht presidentit të Republikës dhe Kuvendit të Shqipërisë, të cilët ndoshta do të bëjnë komentet e tyre.
Në opinionet e Komisionit të Venecias duket e qartë se presidenti Meta është kapur në shkelje Kushtetuese che fati i tij është në dorë të Komisionit parlamentar që po heton shkeljet, dhe Gjykatës Kushtetuese të Shqipërisë, ndërsa zgjedhjet lokale janë konsideruar legjitime.