Të kalosh kohë në hapësirë dhe të shikosh planetin Tokë nga atje është një përvojë që shumëkush e ëndërron. Megjithatë, trupi i njeriut evoluoi për të funksionuar nën gravitetin e Tokës, kështu që rikuperimi nga koha e kaluar në gjendjen pa peshë të hapësirës mund të marrë vite.
Astronautët Sunny Williams dhe Butch Wilmore u kthyen në Tokë disa ditë më parë. Misioni i tyre tetë-ditor në Stacionin Ndërkombëtar të Hapësirës (ISS) u bë papritur një udhëtim nëntë-mujor. Tani fillon rikuperimi i tyre.
“Hapësira është deri tani mjedisi më ekstrem që njerëzit kanë hasur ndonjëherë dhe ne thjesht nuk kemi evoluar për të përballuar kushtet ekstreme”, thotë profesor Damian Bailey, i cili studion fiziologjinë njerëzore në Universitetin e Uellsit Jugor.
Jeta në hapësirë ndryshon trupin e njeriut dhe në fillim duket fantastike, shkruan BBC. “Ndjehet sikur je me pushime. Zemra jote relaksohet. Muskujt dhe kockat e tua relaksohen. Ju po fluturoni përreth në këtë mjedis të bukur dhe pa gravitacion”, thotë astronauti Tim Peake, i cili shkoi në ISS në 2015.
Imagjinoni të kaloni javë të tëra shtrirë në shtrat dhe të mos ngriheni kurrë – kjo është në fakt një nga teknikat që shkencëtarët përdorin për të hetuar ndikimin e gravitetit zero.
Pasojat e të qenit në hapësirë
Por kur bëhet fjalë për muskujt, rregulli është: “përdorini ose humbisni” . Edhe akti i thjeshtë i qëndrimit në këmbë përdor muskujt në të gjithë trupin tuaj për t’ju mbajtur në këmbë. Dhe kjo nuk ndodh në mikrogravitetin në Stacionin Ndërkombëtar të Hapësirës. Forca e muskujve merr një kuptim tjetër kur gjithçka është praktikisht pa peshë.
Zemra dhe enët e gjakut kanë gjithashtu një punë më të lehtë, sepse nuk duhet të pompojnë gjak kundër gravitetit dhe fillojnë të dobësohen. Kockat bëhen më të dobëta dhe më të brishta.
Duhet të ketë një ekuilibër midis qelizave që shpërbëjnë kockën e vjetër dhe atyre që krijojnë kockë të re. Megjithatë, ai ekuilibër prishet pa reagime dhe rezistencë kur punon kundër gravitetit. “Çdo muaj, rreth 1 për qind e kockave dhe muskujve të tyre do të zhduken, kjo është plakja e përshpejtuar”, thotë profesor Bailey. Dhe kjo bëhet e dukshme kur ata kthehen në Tokë.
Pamjet e publikuara në media tregojnë se astronautët kanë nevojë për ndihmë për t’u nxjerrë nga kapsulat e tyre dhe për t’u vendosur në barela.
Kjo është arsyeja pse astronautët shkojnë në hapësirë në gjendje të mirë fizike.
Pas kësaj, regjimi i tyre ditor përfshin dy orë stërvitje – një kombinim i rutines, makinerisë për çiklizëm dhe peshave – për të ruajtur sa më shumë shëndetin e muskujve dhe kockave. Dhe tani, Sunny dhe Butch do të fillojnë një program trajnimi intensiv për të rifituar funksionin e humbur.
“Atyre ndoshta do t’u duhen disa muaj për të rindërtuar masën e tyre muskulore”, thotë Dr Helen Sharman, e cila ishte gruaja e parë britanike në hapësirë.
Masa kockore mund të rikuperohet brenda “disa vitesh” – por edhe atëherë, ka “ndryshime delikate në llojin e kockave që do të rindërtojmë pas kthimit në Tokë, të cilat nuk mund të jenë kurrë plotësisht normale”.
Por kjo nuk lidhet vetëm muskujt dhe kockat, hapësira ndryshon të gjithë trupin. Edhe llojet e baktereve të mira që jetojnë brenda nesh, mikrobioma, ndryshojnë.