Ndërkohë që një varkë me 400 emigrantë u largua, pa karburant, përgjatë një rruge të rrezikshme migrimi në Mesdheun qendror javën e kaluar, autoritetet italiane drejtuan një operacion të madh shpëtimi pas refuzimit të raportuar të autoriteteve malteze për të tërhequr njerëzit që ishin në bord. Lutjet e dëshpëruara të pasagjerëve për ndihmë ranë në vesh të shurdhër për gati një javë përpara se të mërkurën të arrinin në brigjet italiane, së bashku me 800 emigrantë të bllokuar për më shumë se 10 ditë në një anije tjetër. Shumë nga emigrantët mbërritën në tokë të dehidratuar rëndë dhe të mbuluar nga të vjellat për shkak të detit të trazuar. OJQ-të që operojnë në zonë, duke përfshirë organizatën gjermane Sea-Watch International, thanë se kishin lajmëruar vazhdimisht autoritetet malteze për varkën, por i kishin injoruar.
“Malta merr më tepër rrezikun e madh të vdekjes së 400 njerëzve sesa të kujdeset për këta njerëz,”- tha Sea-Watch.
Forcat e Armatosura të Maltës (AFM) i thanë mediave lokale se nuk u kërkua shpëtim nga njerëzit në bordin e anijes, sipas Malta Independent. Ata nuk iu përgjigjën kërkesës së CNN për koment.
Por episodi solli një tjetër përleshje midis vendeve të BE-së që ngre pikëpyetje se kush duhet të akomodojë një rritje të numrit të ardhjeve të emigrantëve, diçka që kritikët thonë se po sjell vetëm vuajtje dhe tragjedi.
Në kohën kur pasagjerët e dy varkave të para ishin të sigurt, dy të tjera, të dyja me rreth 450 persona, ishin parë në det. Përsëri, Sea-Watch International njoftoi autoritetet italiane dhe malteze, konfirmoi për CNN, por asnjë shpëtim nuk u nis menjëherë nga asnjëri vend. Numri i njerëzve pa dokumente që mbërrijnë në brigjet evropiane nga deti është rritur deri më tani këtë vit për shkak të konfliktit, pabarazisë globale dhe krizës klimatike.
Më shumë se 36,000 emigrantë mbërritën në rajonin e Mesdheut të Evropës nga janari deri në mars të këtij viti, gati dyfishi i numrit krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit 2022, sipas shifrave të fundit nga agjencia e refugjatëve e OKB-së (UNHCR). Është numri më i lartë që nga kriza e refugjatëve që arriti kulmin në vitin 2015 dhe vazhdoi në muajt e parë të 2016, kur mbërritja e më shumë se një milion emigrantëve në brigjet e Evropës bëri që BE-ja të futej në kaos.
Deri më tani këtë vit, më shumë se 98% kanë mbërritur nga deti, kundrejt 2% nga toka, përqindja më e lartë që nga viti 2016, sipas OKB-së. Dhe rreth 522 migrantë kanë vdekur ose janë zhdukur gjatë rrugës, tregojnë të dhënat e OKB-së, duke kapur mungesën e rrugëve të sigurta dhe ligjore në dispozicion për refugjatët dhe azilkërkuesit.
“Njerëzit ikin sepse duhet të largohen nga situata e vështira,” tha Jenny Phillimore, një profesore e migrimit dhe superdiversitetit në Universitetin e Birminghamit në Anglinë qendrore.
“Pse po i marrin këto rreziqe dhe po hyjnë në varka? Sepse nuk ka rrugë të sigurta dhe legale, ata nuk kanë zgjidhje.”
Mungesa e bashkëpunimit
Çdo vit, dhjetëra mijëra emigrantë që ikin nga lufta, persekutimi dhe varfëria rrezikojnë jetën në rrugët e Evropës në kërkim të sigurisë dhe perspektivave më të mira ekonomike. Por mungesa e korridoreve të sigurta dhe legale të migracionit në dispozicion të refugjatëve dhe azilkërkuesve mund të çojë në pasoja vdekjeprurëse.
Në mars, të paktën 28 emigrantë vdiqën pasi varkat e tyre u mbytën në brigjet e Tunizisë teksa përpiqeshin të kalonin Mesdheun për në Itali. Një muaj më parë, të paktën 93 njerëz u vranë pasi një varkë prej druri që transportonte emigrantë nga Turqia u përplas në shkëmbinj në brigjet e Kalabrisë në Italinë jugore.
Më tej në veri, katër persona vdiqën në dhjetor pasi një varkë e vogël që besohet se po transportonte emigrantë u përmbys në Kanalin Anglez, në një nga korsitë më të ngarkuara të anijeve në botë.
Në shumë raste, anijet e migrantëve janë të mbipopulluara dhe të papërshtatshme për udhëtim, dhe nevoja për të shpenzuar burime për të shpëtuar ata që ndodhen në bord mund të çojë në zhvendosjen e përgjegjësisë nga vendet evropiane, sepse autoritetet “nuk duan që njerëzit të zbarkojnë në brigjet e tyre”, shtoi Phillimore.
“Italia ka qenë prej kohësh një nga vendet që ka parë një përqindje më të madhe të mbërritjeve nëpër Mesdhe, në krahasim me vendet e Evropës Veriore. Ndërsa Komisioni i BE-së është përpjekur të nxisë ndarjen dhe kuotat, në të vërtetë nuk ka funksionuar,” tha ajo.
Kabineti i Italisë shpalli të martën një gjendje të jashtëzakonshme pas mbërritjes së anijeve me emigrantë. Ata që janë në anije konsiderohen emigrantë, edhe nëse vijnë nga vende që kualifikohen për statusin e azilit. Ata nuk njihen si refugjatë derisa të përfundojë procesi i gjatë.
Kryeministrja populiste, e krahut të djathtë të Italisë, Giorgia Meloni, do të prezantojë legjislacionin e ri këtë muaj që do të shtrëngojë rregullat për të përfshirë riatdhesimin e detyruar për emigrantët që nuk plotësojnë kërkesat e statusit të refugjatit. Aktualisht, emigrantëve që nuk i plotësojnë këto standarde u jepet një njoftim për t’u larguar nga vendi, por nëse nuk ndalohen nga zbatimi i ligjit, dëbimi zbatohet rrallë.
Amendamentet ka të ngjarë të kalojnë duke pasur mbështetje të fortë nga ligjvënësit e opozitës dhe Bashkimi Evropian, si dhe shumica e madhe e Melonit në parlament. Italia u ka kërkuar partnerëve të saj të BE-së ndihmë në riatdhesimin dhe përpunimin e emigrantëve, si dhe në pritjen e atyre që kualifikohen për statusin e refugjatit sipas protokolleve të përcaktuara nga UNHCR.
‘Nuk e tërheqin peshën e tyre’
Diku tjetër në Evropë, organet humanitare kanë thirrur liderët për propozimin e politikave që synojnë kufizimin e hyrjes në kufi për të lehtësuar presionin ndaj vendeve të pasura, ku sistemet për trajtimin e migrantëve pa dokumente janë të mbingarkuar.
Ligjvënësit e opozitës dhe aktivistët e të drejtave të njeriut kritikuan së fundmi qeverinë e Mbretërisë së Bashkuar për planet “mizore” dhe të pazbatueshme për të strehuar emigrantët në baza ushtarake dhe maune të papërdorura dhe jo në hotele.
Ajo erdhi pasi kabineti i kryeministrit britanik Rishi Sunak u përball me akuza për shkelje të ligjit ndërkombëtar me një projekt- ligj të propozuar për migracionin e paligjshëm, i cili planifikon të dërgojë refugjatët dhe azilkërkuesit që mbërrijnë në Mbretërinë e Bashkuar me anije ose në Ruanda ose në vendin e tyre të origjinës.
Në vitin 2022, 74,751 kërkesa për azil janë bërë në MB, sipas qeverisë së Mbretërisë së Bashkuar . Numri i përgjithshëm i njerëzve që prisnin një vendim për azil u dyfishua midis 2020 dhe 2022, nga rreth 70,000 në 166,300, sipas Home Office . Kritikët thonë se sistemi i imigracionit në Mbretërinë e Bashkuar është lënë pas dore dhe po dështon.
“Ligji do të parandalonte një grup të madh refugjatësh jashtëzakonisht të cënueshëm që të mbështeten në mbrojtjen e të drejtave të njeriut, duke ia lënë në dorë Sekretarit të Brendshëm të vendosë se kush duhet të mbrohet dhe kush duhet të deportohet dhe duke përjashtuar pothuajse tërësisht gjykatat,” Adam Wagner, një avokat kryesor i të drejtave të njeriut, tha për CNN në mars.
Në Itali, 77,195 aplikuan për azil vitin e kaluar, sipas Ministrisë së Brendshme italiane. Prej tyre, 52,625 aplikime u shqyrtuan dhe 53% iu refuzua azili. Ata që u refuzohet mund të apelojnë vendimin, por shumica ikin dhe shkojnë pa dokumente.
Më në perëndim, në Francë, nga 137,046 kërkesat për azil që u regjistruan në vitin 2022, 56,179 u pranuan, sipas Ministrisë së Brendshme franceze. Zyra Federale e Gjermanisë për Migracionin dhe Refugjatët tha se 244,132 kërkesa për azil u depozituan në vitin 2022. Nga këto 72.3% u miratuan, me disa nga aplikimet e miratuara duke përfshirë kërkesat e mbetura nga viti i kaluar.
Në Greqi, u depozituan 37,300 kërkesa për azil, rreth një e treta më shumë se në vitin 2021, sipas Agjencisë së Bashkimit Evropian për Azilin. Prej tyre janë shqyrtuar 30.886, prej tyre 19.243 janë miratuar dhe 11.643 janë refuzuar.
Një muaj më parë, UNHCR dënoi raportet se rreth 100 emigrantëve iu hoqën rrobat në kufirin midis Greqisë dhe Turqisë. Në vitin 2021, Greqia përfundoi ndërtimin e një muri 40 kilometra (25 milje) përgjatë kufirit të saj me Turqinë, mes shqetësimeve se marrja e Afganistanit nga Talibanët mund të shkaktojë një fluks njerëzish që kërkojnë azil. Greqia ishte në qendër të krizës së emigrantëve në Evropë në mesin e viteve 2010, kur miliona refugjatë dhe migrantë nga Siria, Afganistani dhe Iraku udhëtuan nëpër kontinent. Që atëherë, ajo ka mbajtur një qëndrim të ashpër, duke hedhur poshtë lutjet e Turqisë dhe organizatave ndërkombëtare për të lejuar më shumë emigrantë të kalojnë kufijtë e saj.
“Përgjigja për këtë problem nuk është vetëm përgjigja e një vendi, sigurisht vendet që kanë nxitur pabarazitë gjeopolitike dhe kanë gjeneruar llojin e problemeve që njerëzit po ikin… gjithashtu kanë një përgjegjësi dhe Veriu Global nuk po e tërheq peshën e tyre,”- tha Phillimore.
“Vendet në Veriun Global kanë më shumë para, por po marrin shumë më pak njerëz.”
‘Shpëtimi i jetëve të njerëzve’
Dështimi i liderëve evropianë për të koordinuar një përgjigje kohezive ndaj rritjes së ardhjeve të emigrantëve dhe zhvendosjen e azilkërkuesve në të gjithë kontinentin ka krijuar një “ngërç politik”, sipas studiuesve. Gjatë krizës së emigrantëve në vitin 2015, një ndërthurje e konflikteve politike duke përfshirë ngritjen e ISIS, luftën civile siriane dhe paqëndrueshmërinë në Afganistan në Lindjen e Mesme dhe gjetkë bëri që një numër rekord njerëzish të linin shtëpitë e tyre dhe të përpiqeshin të kalonin në Evropë. Atë vit, 1,000,573 njerëz arritën në Evropë përmes Mesdheut përmes detit, me gati 4,000 që dyshohet se janë mbytur, sipas UNHCR.
Numri më i madh i refugjatëve që hyjnë në BE kanë udhëtuar përmes Libisë. Në atë kohë, BE-ja kishte hyrë në një marrëveshje të re në Mesdhe bazuar në “bashkëpunimin me autoritetet libiane”, tha Luca Barana, një studiues në Istituto Affari Internazionali (IAI) dhe Koordinator i Task Forcës së Italisë T20 për Migracionin. Pas luftës civile në Libi, Tunizia është bërë porta e re e nisjes për në Evropë, por ndërkohë që ekziston një marrëveshje midis Italisë dhe Tunizisë, nuk ka marrëveshje të ngjashme, në mbarë BE-në. Largimet nga Tunizia janë rritur gjithashtu për shkak të “fatkeqësive në rritje dhe diskriminimit kundër emigrantëve Sub-Saharianë që banojnë në Tunizi”, shtoi Barana.
Në vend që të miratojë një qasje “bashkëpunuese” me Tunizinë, “Bashkimi Evropian po investon në përmirësimin e infrastrukturës së kontrollit kufitar dhe rritjen e numrit të kthimeve dhe ripranimit,” vuri në dukje Barana.
Human Rights Watch (HRW) tha se është “thellësisht alarmante” që vendet e BE-së po përpiqen të heqin dorë nga angazhimet për të shpëtuar refugjatët dhe azilkërkuesit e bllokuar në det.
“Ndërsa më shumë njerëz po detyrohen nga konflikti dhe shkeljet e të drejtave të njeriut për të ndërmarrë udhëtime të rrezikshme nëpër Mesdhe për të kërkuar sigurinë në Evropë, është thellësisht alarmante dhe zhgënjyese që vendet e BE-së po përpiqen të abdikojnë nga detyrat e tyre për të shpëtuar njerëzit në vështirësi në det”, tha një zëdhënës i OJQ-së ndërkombëtare për CNN.
Liz Throssell, një zëdhënëse e OKB-së për të drejtat e njeriut, ka bërë thirrje gjithashtu për t’i dhënë fund politikave që mundësojnë shkeljen e të drejtave të njeriut kundër migrantëve. “Të drejtat e njeriut të OKB-së kanë shprehur vazhdimisht keqardhje për parandalimin ose pengimin e përpjekjeve humanitare të kërkimit dhe shpëtimit, duke përfshirë konfiskimin e anijeve dhe kriminalizimin e ofruesve të ndihmës dhe mbrojtësve të tjerë të të drejtave të migrantëve.”
Disa punonjës të OJQ-ve janë përballur me pengesa ligjore pasi u përpoqën të shpëtonin varkat e migrantëve të bllokuar në det. Në janar, grupet e të drejtave të njeriut dhe Parlamenti Evropian dënuan ashpër një gjyq të 24 punonjësve të urgjencës në Greqi, pasi ata u arrestuan në vitin 2018 duke ndihmuar refugjatët që ngecën në një gomone pasi u larguan nga Turqia.
Daniele Fiorentino, një profesor i shkencave politike në Universitetin Roma Tre në Romë në Itali, tha se refugjatët, jetët e të cilëve janë në rrezik duhet të kenë prioritet kur bëhet fjalë për politikat e BE-së në lidhje me mbërritjen e anijeve me emigrantë në rajon.
“Ndoshta sot situata është më pak kritike se në vitin 2015, por tragjedia është rezultat i një dobësie apo joefektiviteti në procesin e vendimmarrjes si në Itali ashtu edhe në Evropë,” tha ai për CNN.
“Përgjegjësia e kujt është shpëtimi i njerëzve të humbur në det, kush po monitoron procesin dhe merr vendimet? Duke bërë këtë, autoritetet dhe ne të gjithë duhet të kemi gjithmonë parasysh se çështja kryesore në lojë është shumë e menjëhershme dhe e qartë: shpëtimi i jetëve njerëzore.”
Marrë dhe përshtatur nga CNN