azeta amerikane “NDTV” i ka kushtuar një artikull bazës ajrore të fshehur në Gjader.
Sipas artikullit helikopterë të kohës së komunizmit qëndrojnë në këtë vend.
Artikulli i plotë:
ALBANIA: Në një kodër shterpë në Shqipërinë e veriut qëndron një portë për të kaluarën komuniste të vendit: një derë masive e çelikut hapet për të zbuluar një bazë të fshehur të ngritur në zemër të malit.
Ndërtuar nga 600 metra (1,980 këmbë) të tuneleve që dikur kishin të bënin me jetën ushtarake, baza ajrore e fshehtë Gjader tani është një depo për dhjetëra avionë MiG të periudhës komuniste që mbledhin pluhur në errësirë.
Tre dekada pas shpërbërjes së komunizmit, autoritetet shqiptare ende po përpiqen të shesin avionët sovjetikë dhe kinezë, nga të cilët ka dhjetëra më shumë në një bazë tjetër ajrore aty pranë.
“Përafrimi i pajisjeve tona dhe armëve tona me standardet e NATO-s” është pjesë e “kapitullit të ri” të Shqipërisë me Aleancën, në të cilën u bashkua më 2009, thotë Shefi i Mbrojtjes i ushtrisë Bardhyl Kollcaku.
Sa për MiGs, “përveç nostalgjisë, (për të cilën) ne do t’i mbajmë disa prej tyre në muzeun tonë … pjesa tjetër do të trajtohet sipas legjislacionit të brendshëm për shitje ose përdorim tjetër,” tha ai për AFP.
Avionët e epokës komuniste, të cilat përfshijnë ndër të tjera modelet MiG-19, MiG-17 dhe MiG-21, kanë dalë jashtë komisionit për më shumë se një dekadë.
Por muzetë, koleksionistët dhe aficionados të tjerë të aviacionit kanë shprehur tashmë interes në dhënien e relikeve një shtëpi të re.
Kur Shqipëria diskutoi për herë të parë shitjen e MiGs në vitin 2016, kërkesa erdhi nga Muzeu Ajror dhe Hapësirë në Francë, si dhe një shkollë fluturimi në Gjermani.
Megjithatë, asnjë shitje nuk është përfunduar deri më sot, me dokumentet ligjore që mbajnë procesin.
Individë janë gjithashtu në listën e pritjes, përfshirë biznesmenin francez Julien Roche me bazë në Shqipëri, i cili planifikon të instalojë avionin në kopshtin e tij.
“Nuk është kaq e lehtë për të marrë këtë lloj avioni tani, sepse të gjitha ato janë shkatërruar kryesisht, jo të ruajtura siç janë në Shqipëri,” i tha ai AFP, nga një shtëpi e mbushur me artikuj të çuditshëm.
Ai ka vënë emrin e tij për një nga modelet më të vjetra, një MiG-15 me kinezë me një çmim prej rreth 10,000 eurosh, i cili u përdor nga koreanët e veriut përpara se të ishte i talentuar për Shqipërinë.
E fshehtë për publikun
Ashtu si 7,000 bunkerë të sigurisë konkrete që i përkisnin fshatit, baza e fshehtë e Gjaderit ishte pjesë e planit të ish-diktatorit komunist Enver Hoxha për të forcuar shtetin e tij të egër nga frika nga pushtimet e huaja që kurrë nuk materializoheshin.
Më shumë se 600 persona ushtarakë punonin brenda labirintit të tuneleve të mbyllura në vitin 2000 dhe mbetën jashtë kufijve të publikut.
Avionët që fluturonin pas vitit 2000 përdorën një bazë ushtarake të ndryshme, derisa të fundit të avionëve u hoqën nga shërbimi pas një aksidenti në 2004.
Pas hapjes së tuneleve të errëta dhe të lagëshme në AFP, komandanti aktual i bazës Fatmir Danaj pranon se avionët e vjetër ngjallin një nostalgji të papritur.
“Kënaqësia e fluturimit dhe e punës në këtë bazë ishte e paimagjinueshme,” tha Danaj 52-vjeçari, pasi e ndriçoi pishtarin e tij në një rresht avionësh argjendi, e cila, si pilot i ri, ushqen në mal.
Sot, dhomat brenda – duke përfshirë një kafene, konvikte dhe një sërë zyre të tjera – janë të zbrazëta me përjashtim të një shpërndarjeje të mbeturinave dhe shenjave të zbehta në dyert e tyre që tregonin funksionin e tyre.
Në një zyrë të zbrazët, një kujtesë ende varet në mur: “Vëmendje, vendosni dokumente në dosjet e tyre dhe dorëzoni ato në zyrën e administratës sekrete para se të largoheni nga vendi i punës”.
NATO vjen në ‘Qytetin e Stalinit’
Gjatë 40 viteve të sundimit të tij, Hoxha e ktheu Shqipërinë në vendin më të militarizuar në Ballkan.
Kjo u dëmtua në mënyrë spektakolare në vitin 1997, shtatë vjet pas rënies së komunizmit, kur vendi u përfshi nga një rebelim i armatosur, nga qytetarët për të sulmuar armëpushimet dhe bazat ushtarake për armë.
Edhe Gjader u shkel, me njerëz që grabitën armë dhe shitnin pjesë të disa MiG-ve si metale hekuri.
Sot forcat ajrore shqiptare kanë vetëm një flotë të vogël të helikopterëve dhe hapësira ajrore e saj është e mbrojtur nga NATO.
Në shenjë të kohës së ndryshimit, baza e parë e NATO-s në rajonin e Ballkanit do të ndërtohet në Kuçovën e Shqipërisë, dikur të njohur si “Qyteti i Stalinit”, si një simbol i miqësisë në atë kohë midis Shqipërisë dhe Bashkimit Sovjetik.
Por Danaj ende ëndërron të shohë Gjaderin që u kthye në lavdinë e tij të mëparshme.
KOMENT
“Baza mund të shërbejë si një muze, por me infrastrukturën moderne, sistemin e tij të tunelit, mund të jetë funksional përsëri dhe t’i shërbejë NATO-s”, tha ai.