Të vranë, o Gaqi, të vranë,
Ti me grushte, ata me kamë.
Historikisht dihet që korçarët ishin emigrantët e parë, të cilët zbarkuan në kontinentin e ri, Amerikën, që në shekullin e ’19-ë . Ata bënin atje, punë nga më të rëndomtat, natyrisht edhe nga më të vështirat. Me kalimin e kohës disa prej tyre kishin mundur edhe të pasuroheshin. Krijuan edhe një diasporë atdhetare, që u përpoq shumë për dheun e të parëve. Njëri prej tyre ishte edhe djaloshi korçar, Gaqo Vërvëri. Ishte një bir i Korçës, që edhe ai si shumë bashkatdhetarë të tij, pati emigruar qysh i vogël nga Korça drejt Amerikës, vendit të ëndrrave.
Po kush ishte Gaqo Vërvëri…
Ai pat shkuar atje i vogël dhe u vendos në Boston të SHBA-s. Fillimisht bëri punën e lustraxhiut të këpucëve. Djaloshi hodhi shtat shumë shpejt dhe në të njëjtën kohë kishte filluar të ushtronte sportin e mundjes (wrestler) edhe të boksit. Vitet rrodhën dhe ai mori pjesë në shumë ndeshje në të cilat doli fitimtar dhe u shpall dy herë kampion i mundjes. Djaloshi korçar binte në sy për trupin e fuqishëm, muskuloz e shtatin e lartë.
Një ditë të bukur kampioni shqiptaro-amerikan vendosi të kthehet në vendlindjen e tij, Korçë. Por ai kësaj here nuk erdhi vetëm, solli me vete edhe gruan e tij të re amerikane, Sarën .Të gjithëve, në Korçën e atyre viteve -ishte koha e mbretërisë shqiptare, – u bënte përshtypje ky çift i ri, i paparë ndonjëherë në këto anë. Gaqo Vërvëri me bashkëshorten e tij, e veshur allafrënga, bridhnin fushave nga Drenova e tutje, të hipur mbi dy kuaj race.
Ai kishte bërë dhe një shtëpi, diku në periferi të Korçës, midis trekëndëshit të sotëm dhe sanatoriumit, me qëllim që fushat ku lodronte me kuaj t’i kishte pranë. Gaqo Vërvëri, i cili nga një djalë i zakonshëm, ishte kthyer në një kampion të mundjes në Amerikë, kishte shumë të gjallë edhe shpirtin e bamirësisë. Ai çdo vit derdhte një shumë të hollash në adresë të jetimores së Korçës. Merrte përsipër të martonte edhe shumë vajza nga familje të varfra apo jetimë. Emri i tij filloi të përmendej mes atyre të shumë filantropëve të tjerë korçarë.
Por një natë mizore, një bandë kusarësh dhe vrasësish të nxitur nga Maliq beu mësyjnë në shtëpinë e bukur të kampionit shqiptaro-amerikan. Maliq Beu, nuk dëshironte dhe nuk mund të lejonte kurrsesi askënd mbi veten, që një tjetër person ta rivalizonte, dhe aq më tepër një i krishterë, i cili solli në Korçë, mënyrën amerikane të jetesës. Shërbëtorja e shtëpisë, e blerë prej njerëzve të Maliq beut, qëllimisht nuk i vuri shulin derës një mbrëmje.
Njerëz të armatosur hyjnë atë buzëmbrëmje në shtëpinë e shqiptaro – amerikanit, Gaqo Vërvëri për ta grabitur e vrarë.
Kampioni shqiptaro-amerikan, i cili e dinte se në ç’vend jetonte e me ç’njerëz kishte të bënte, mbante poshtë jastëkut ku flinte, një revole. Vrasësit hyjnë tinëzisht nga dera e jashtme e lënë enkas hapur dhe sulmuan dhomën e çiftit të ri. Tetë veta hidhen ta mbërthejnë në gjumë kampionin amerikan. Arrijnë t’i marrin edhe revolen poshtë jastëkut, por nuk dinin ta përdornin. Gaqoja me trupin e tij të fuqishëm, i flakte tutje kundërshtarët.
– Topuzin ! – thirri ai. Gruaja e tij amerikane shfrytëzoi rrëmujën, që u shkaktua nga dyluftimi i vrasësve me të shoqin dhe doli nga dhoma. Por ajo nuk e dinte ku ndodhej topuzi. Atëherë shtyu derën e tualetit, e cila kishte në anën e jashtme një pasqyrë të madhe, që e maskonte shumë mirë dhe u fut aty. Përveç saj dhe bashkëshortit askush nuk e dinte se pas asaj pasqyre, ndodhej tualeti. Ndërkohë në dhomën e gjumit ndeshja vazhdonte. Gaqoja mbrohej i vetëm me grushte ndaj bandës së grabitësve. Ai i theu krahun njërit prej tyre dhe vuri poshtë një tjetër, por ndërkohë gjashtë të tjerët u sulën drejt tij dhe e qëlluan me thika. Mbi dhjetë herë vrasësit ngulën thikat në trupin e tij të fuqishëm. Pas këtyre goditjeve Gaqo Vërvëri u shemb në tokë.
Vrasësit u tmerruan nga guximi i tij. Disa i zuri gjaku dhe disa u plagosën keq. U larguan nga sytë këmbët, pa mundur të vidhnin asgjë. Kjo ngjarje tronditi qytetin e Korçës. Menjëherë policia e mbretërisë së Zogut u vu në lëvizje. Gjatë dy luftimit me kampionin korçar, vrasësit u plagosën, dhe lanë shumë shenja. Policia e shtetit shqiptar, më saktë e mbretërisë shqiptare, që ishte vërtet shtet, nuk e pati shumë të vështirë , u shqyrtuan gjurmët e gjakut dhe pas disa ditësh vrasësit u kapën. Ata u dënuan të gjithë me vdekje dhe u ekzekutuan brenda një kohe të shkurtër.
Kjo ngjarje u përcoll me shumë indinjatë dhe dhimbje në qytetin e Korçës. Populli i këndoi birit të tij kampion një këngë ku spikatin vargjet:
Të vranë, o Gaqi, të vranë,
Ti me grushte, ata me kamë./Nga Vangjel SIMAKU