Shkrimi i plotë i blogeres Sabrina Barbante në blogun e saj In My Suitcase:
********
Cilat janë qytetet ku artistët kanë një jetë pak më të lehtë? Cilat vende lejojnë krijimtarinë e lirë dhe e bëjnë atë një profesion? Ja një listë ku çdo artist duhet ta njohë dhe ta marrë në konsideratë. E lehtë të thuash “për të gjetur një punë duhet të shkosh në…”, por jo të gjitha punët janë të njëjta dhe tregu i punës sigurisht që nuk është i njëjtë me atë të 30 viteve më parë. Por as edhe 20 vite apo 10. Një herë e një kohë thuhej: nëse do të gjesh një punë, emigro në Zvicër, Gjermani ose shko në Amerikë. Dhe ishte e vërtetë, sigurisht: ishin vende me një ekonomi industriale në rritje, ku klasa punëtore ishte shumë e madhe. Ishte e lehtë të hyje në biznes dhe të bëje një karrierë nëse doje, ose të kishe një familje për të mbajtur një etikë të lartë pune. Por sot çdo gjë ka ndryshuar pasi ka krijues, komunikues të refuzuar në dhjetëra lloje të ndryshme (zyrë shtypi, blogger, mediat sociale, etj.).
Këtu është një listë e qyteteve ku qytetarët duhet të konsiderojnë të jetuarit për një periudhë kohore. Më pas vijnë janë artistët, pasi duhet thënë se logjika e tregut të artit nuk është aspak ajo e tregut të zakonshëm komercial. Ja pra se cilat qytete duhen marrë në konsideratë për një periudhë afatmesme apo edhe për projektimin “përgjithmonë” që mund t’i japim vetes këto kohë.
Berlini
Kalojmë menjëherë nga ajo që ende nuk është bërë një vend i zakonshëm. Berlini ka qenë qyteti më i dashuruar nga artistët në 15 vitet e fundit, pasi kazermat e vjetra të ish-lagjeve sovjetike u morën me qira me çmim të ulët, kryesisht nga artistë të cilët kanë ndërtuar studiot e tyre atje.
Tani, çështja e kostove të ulëta ishte e vlefshme pak vite më parë, pasi lagjja periferike dhe famëkeqe është bërë “hipster-indie-artistike”, shpenzimet janë lënë pas (por është akoma dhe gjysma, krahasuar me Londrën e gjallë). Megjithatë, shpirti i vendit është akoma gjallërues, nuk është bërë ende borgjez; ngjarjet dhe festivalet, njoftimet dhe mundësitë për ata që jetojnë në art janë shumë më tepër sesa në qytetet e tjera të mëdha evropiane. Berlini dhe Londra janë gjithmonë vende të mundësive të mëdha dhe të kontakteve të shkëlqyera, qytete ku arti është gjithashtu me interes për kompanitë (të cilat e blejnë artin), kështu që, për sa jeta është e shtrenjtë, e konsiderojnë atë një investim.
Tirana
Le t’ju befasojmë, siç më pëlqen mua!
Tirana është një qytet i ri, në rritje, me një popullsi të re, ndër më të mëdhenjtë në Evropë. Akademia e Baletit është ndër më të njohurat në botë dhe një ushtri e të rinjve (lexo, idetë) po kthehet, pasi kanë emigruar në Itali kur ishin të vegjël. Këta të rinj kanë studiuar në një komb ku arti mësohet mirë dhe bukuria është pjesë e imagjinatës së përbashkët dhe e sjellin atë në shtëpi. Bunkerë të vjetër anti-atomikë që bëhen galeri arti, të shpërndara në të gjithë qytetin, lagjet si Blloku, ku arti është gjithashtu pjesë e brendshme e bareve dhe e artit të rrugës sikur nuk do të ketë një të nesërme, janë vetëm maja e ajsbergut. Ajo që nuk mund ta shihni, por që ka kuptim për çdo artist, janë çmimet me të vërtetë të ulëta dhe kostot e papërfillshme të jetës, krahasuar me të gjitha qytetet perëndimore.
Budapesti
E dini që festivali Sziget është koncerti më i madh i muzikës në Europë, që mbahet çdo vit në Budapest në mesin e muajit gusht, dhe që është ideuar nga një djalë 22-vjeçar? Në këtë qytet, të rinjtë janë shumë dhe kanë gjithashtu shumë autoret, klasa administrative është më e reja në Europë. Shpirti i gjallë dhe kureshtar, të jetuarit në zonën Pest, është zgjedhja më e mirë për këdo dëshiron të përballet me persona interesantë në artet në përgjithësi. Shumë bare janë tashmë pub-boutique arti, në të cilin veprat e artistëve të pavarur, madje shumë të rinj, janë ekspozuar (në shitje) me rotacion.
Minneapolis (MN)
Pranoje, e vetmja gjë që njeh për Minneapolis është se nga këtu vinin Brendon dhe Brenda Ëalsch. Atëherë, po ju them unë disa gjëra që një artist duhet të dijë. Minneapolis është mes qyteteve të SHBA ku shumë artistë të rinj vendosin të jetojnë dhe studiojnë, pavarësisht se ka kosto mesatare (por asgjë nuk mund të krahasohet me Nju Jorkun apo qytete të tjera të mëdha amerikane), ka shumë shërbime, shpesh të gjitha falas, për kë merret me art, së bashku me një numër gjithnjë në rritje të ekspozitave. Shërbimet në mbështetje të artistëve, vetëm për të përmendur disa, Institutin e Artit në Minneapolis, me anëtarësim falas, sallën Anna M. Heilmaier Piano në Bibliotekën Qendrore të Minneapolis, ku mund të luani lirisht në pianon e ccmuar vënë në dispozicion, dhe më pas ka hapësira bashkëpunuese për krijuesit me një ambient për fëmijët, të tilla si Sovereign Grounds Coffeehouse.
Columbus (OH)
Qëndrojmë gjithmonë në SHBA, në shtetin e Ohio, e cila në kryeqytet ka universitetin kryesor të shtetit. Shumë më ekonomik sesa, për shembull, Princeton, ku entuziazmi i tij artistik është i shquar dhe mundësitë për praktikat e artit janë shumë. Shumë iniciativa artistike universitare janë të hapura për të gjithë dhe falas, siç janë takimet me regjisorët e famshëm dhe festivalet. Klima e universitetit është e qetë dhe kontaktimi me pronarët e ekspozitave dhe akademikët është shumë i thjeshtë. Dua të them… përpiquni të shkruani një email tek një profesori i universitetit dhe, mendoni pak, ai ju përgjigjet!
Melbourne
Për sa i përket krijimtarisë dhe inovacionit artistik, Australia është një termocentral i vazhdueshëm. Një qytet i përzgjedhur nga dizajnerët, hipsterët dhe stilistët e modës, Melbourne është bërë magnet nga artet e rrugës dhe lagjet e bukura si Fitzroy, që e bëjnë atë një fabrikë krijuese. Natyrisht, duhen bërë mirë llogaritë me portofolin, sepse është një nga qytetet më të shtrenjta në botë. Por, nëse jeni gati të ndani një banesë me artistë të tjerë për një kohë dhe mund të gjeni një punë për të paguar jetën, një periudhë melbourniane duhet ta marrësh në konsideratë.
Edimburgu
Ideale për aktorët dhe aktoret, skena teatrore e kryeqytetit skocez është e pasur, dhe mundësi për ata që duan të bëjnë një aktrimin një profesion ose një pjesë të rëndësishme të jetës së tyre. Për shembull, një herë në vit mbahet Festivali Fringe, i cili u jep shumë aktorëve dhe aktoreve si dhe shumë kompanive mundësinë për t’u njohur nga sipërmarrës të rëndësishëm, si dhe nga producentë kryesorë në fushën e teatrit dhe të filmit. E di që shumë e shumë do të mendojnë se disa nga qytetet në listën time janë shumë të shtrenjta; por çështja është se, nuk është e thënë se artistët nuk kanë para për të investuar, ashtu siç nuk është e thënë që të jetuarit në Tiranë përfshin një jetë të rehatshme, sepse kosto e jetesës është e ulët. Jeta e një artisti është e krijuar nga kontaktet (dhe kontaktet që keni në Berlin mund të jenë pak më të rralla se ato në Shqipëri), me frymëzim dhe mundësi që të mos ndiheni “të huaj”.
Qytetet e treguara kanë një tipar të madh të përbashkët: pranojnë artistë si punëtorë, e konsiderojnë artin një formë ndërmarrjeje dhe kanë respekt për kë investon në të, qofshin ato në para apo për gjithë jetën.