Nga tërmeti katastrofik në vitin 1963, 1.070 njerëz e humbën jetën, ndërsa 3.000 u lënduan.
Historiani Skënder Hasani, nga arkivi i Maqedonisë, ka siguruar dokumente që flasin për largimin e 20 mijë shqiptarëve nga Shkupi drejt Kosovës dhe Turqisë, menjëherë pas tërmetit që goditi këtë qytet.
“Shkupi ishte me popullsi dominuese nga shqiptarët, por fill pas implementimit të këtyre projekteve erdhi largimi i 20 mijë shqiptarëve në Kosovë, emigrimi i qindra familjeve në vitin 1963 në Turqi dhe sjellja e 20 mijë sllavëve nga Polonia, Çekosllovakia dhe Maqedonia e Egjeut. Këtu e shohim atë element kyç të ndryshimit të strukturës së popullsisë dhe dominimit sllav në këtë qytet”, deklaron Hasani. Këto dokumente, që për herë të parë janë publikuar dy vite më parë në Top Channel, shpalosin edhe planin tjetër, atë për ngritjen e ndërtesave të institucioneve shtetërore mbi 30 xhami të rrënuara në atë kohë.
“Në këto dokumente thuhet se duhet shfrytëzuar ky moment që këto objekte të hiqen nga faqja e dheut dhe të mos ndërtohen përsëri. Prej asaj periudhe kohore ato objekte nuk ekzistojnë më dhe mbi to kemi ndërtime të tjera të etnokulturës dhe arkitekturës maqedonase”, saktëson Hasani. Tërmeti që goditi kryeqytetin e Maqedonisë më 26 korrik të vitit 1963 shkatërroi 80 për qind të qytetit, ndërsa jetën e humbën mbi 1.000 persona.
Fahri Xharra, komenton që më historinë e tij të gjatë, qyteti disa herë është rrëzuar dhe prej fillimi ka lindur. Në hapësirën mes fshatrave Zlokuqan dhe Bardovcë ka ekzistuar qyteti i Skupit, metropol i provincës Dardania. Kjo qytet dardan në vitin 518 ka qenë plotësisht i shkatërruar nga tërmeti. Atëherë në provincën Dardania janë shkatërruar 24 bedena të qytetit. Forca e këtij tërmeti ka qenë 10-11 ballë. Tërmeti katastrofal plotësisht e ka shkatërruar Skupin. Gjatë kohës së dridhjes janë shkaktuar shumë plasje në tokë. Nga kodrat për rreth janë shkëputur masa të mëdha me shkëmbinj. Shkupi më pas është ndërtuar në vendin e sotëm.
Tërmeti ka për tu shënuar nga ana e mediumeve si një fuqi shkatërruese e natyrës së cilës ende me saktësi në kohë nuk mund t`i ikësh. Por shënimi im është i një natyre tjetër.
Shkruhej këto ditë: “Ashtu si në kohën e komunizmit, shqiptarët vazhdojnë të ushqehen me idenë se ata janë asgjë, si qenie individuale, përpara interesave të kombit, se ata duhet të sakrifikojnë veten për atdheun dhe të mbyllin sytë ndaj çdo krimi të kryer në emër të tij..(F.L)” E vërtetë që në atë kohë duheshim( 1963) të mbyllnim sy e veshë, mu si qenie individuale dhe t`i bindemi forcës së natyrës; të shprehim ngushëllime për ata që patën vdekur dhe një falënderim të madh Zotit nga të tjerët që shpëtuan . ”Në sajë të kësaj shpëlarjeje trush ata vazhdojnë të jetojnë në mënyrë skizofrenike midis glorifikimit të heronjve të lavdishëm që sakrifikojnë veten për kombin “… dhe vërtetë jetonim në glorifikimin e ndihmës për rindërtim dhe rilindje të Shkupit. Por nuk dinim më tepër.
Por tërmeti katastrofal që goditi Shkupin në vitin 1963, për shqiptarët ishte më shumë se një katastrofë natyrore. 50 vite pas kësaj ngjarjeje të dhimbshme dalin në dritë dokumente që dëshmojnë se në atë kohë autoritetet shtetërore, përveç përpjekjeve për të rimëkëmbur qytetin, hartuan edhe projekte për dëbimin e shqiptarëve nga Shkupi, me qëllim ndryshimin e strukturës etnike dhe fetare të popullsisë”.(TOP Channel)
Si duhej të zbrazej Shkupi nga shqiptarët: Historiani Skënder Hasani, nga arkivi i Maqedonisë, ka siguruar dokumente që flasin për largimin e 20 mijë shqiptarëve nga Shkupi drejt Kosovës dhe Turqisë, menjëherë pas tërmetit që goditi këtë qytet.
“Shkupi ishte me popullsi dominuese nga shqiptarët, por fill pas implementimit të këtyre projekteve erdhi largimi i 20 mijë shqiptarëve në Kosovë, emigrimi i qindra familjeve në vitin 1963 në Turqi dhe sjellja e 20 mijë sllavëve nga Polonia, Çekosllavakia dhe Maqedonia e Egjeut. Këtu e shohim atë element kyç të ndryshimit të strukturës së popullsisë dhe dominimit sllav në këtë qytet”, deklaron Hasani.
Këto të dhëna, bashkë me mijëra dokumente të tjera historike, historiani Skënder Hasani do t’i publikojë në një libër të veçantë për tërmetin e Shkupit. Tërmeti që goditi kryeqytetin e Maqedonisë më 26 korrik të vitit 1963 shkatërroi 80 për qind të qytetit, ndërsa jetën e humbën mbi 1.000 persona. / (Top Channel) Pra?
Historia jonë e përmbysur, e përvetësuar dhe e mëshefur qëndron ende krenare nën dhe e mbi dhe. Vetëm prej nesh duhet që ta duam dhe ta kërkojmë, Ajo është aty dhe këtu ,por asaj duhet t`ia japim gjuhën që të flet shqip. Ne ishim të nënshtruar, ne ishim fatkeq ne ishim të pa fuqishëm dhe historianët ( serbët ,grekët e tani edhe turqit dhe dashamirët e tyre; dashamirët e falsifikimit të qëllimshëm) shpesh ishin dhe ende po janë aq të padrejtë, sa tërësia e jonë historike po copëtohet në copëza të pa përfillshme. Po sot ku jemi sot? A i bindemi fakteve historike për ne, apo prapë i nënshtrohemi diktatit të të tjerëve për shkruarjen e historisë sonë ? Planifikohej dhe planifikohej në vazhdimësi për zhbërjen tonë.
Por si mos të jemi nacionalistë kur për ne përgatitën plane të ndryshme?
Po thuhet se është e pabesueshme se si shqiptarët i glorifikojnë personazhet e së kaluarës. Kjo ndodh, sepse “qenkemi një komb skizofrenikësh”. Turp!
Europa nuk i frikohet nacionalizmit shqiptar!
Pse e gjithë kjo frikë nga ”nacionalizmi ”shqiptar? Nacionalizmi shqiptar nuk është aspak më i madh se ai rumun , bullgar ,italian ,francez apo austriak. Por dikujt ( një populli ) i shihet fija e kashtës që e mbanë, e tjetërkujt (popullit tjetër) nuk i shihet ”trani” qe e mbanë mbi supe. Pa e dashur vetveten nuk mund t`i duash të tjerët.
Nacionalizmi i një kombi shprehet ne dy mënyra ; duke e ngritur moralin dhe kujdesin ndaj identitetit te tyre edhe mënyra e dytë duke u angazhuar në arritjen e qëllimeve për vetqeverisje -Pavarësi.. ( Gellner, E., 1983, Nations and Nationalism, Oxford: Blackëell.) Në rastin e Shqipërisë dhe të Kosovës, çdo lëvizje për nacionalizëm është vetëm se ngritja e asaj ndenjeje e cila me “kujdesin” e elementeve të caktuar lufton me të madhe për zbehjen e tij. Nëse nuk kemi nacionalizëm shqiptar e i cili po shihet me sy të keq nga vetë shqiptarët atëherë do të na mundin -izmat tjerë. Mu atëherë fillon katrahura kombëtare.
I kujt është atdheu? Shpesh po me dukët që atdheu i im, i joni është një trup i huaj për të cilin nuk po mundem të kuptoj se i kujt është. Më tepët i atyre që flasin shumë dhe rrahin gjoks për te, apo i atyre që heshtin dhe vuajnë në përsëritjet e kohës të ciliat vijnë për ditë e më tepër bëhen më të rënda.
Gellner, E., (Nations and Nationalism,) thot: “ Nacionalizmi shërben për ngritjen e moralit kombëtar të një kombi” ,moral i cili ka filluar të stërkeqet në Shqipëri,Kosovë, Maqedoni, Mal të Zi , në Lginën e Preshevës e mos të flasim për shqiptarët e Greqisë.
Nacionalizmi shqiptar është kur “nderimi dhe respektimi i përkasin veprës nacionaliste, si një ndihmesë me shumë vlerë në njohjen e qytetërimit shqiptar dhe rolin e faktorit shqiptar në periudhën e zhvillimeve globalizuese në mjedisin ballkanik, për mbijetesën e shqiptarizmit në mes të nacionalizmave agresivë e kriminalë serb dhe grek dhe nacionalizmit agresiv turk.(N. Loka)”
Po, ne duhet të jemi nacionalist sepse jemi të rrethuar nga kombet nacionaliste me qëllime zhbërëse, me qëllime pansllaviste dhe megalogreke. Europa nuk i frigohet nacionalizmit tonë, sepse ai nacionalizëm gjithëmonë ka qenë “duke e ngritur moralin dhe kujdesin ndaj identitetit te tyre (Nations and Nationalism, Oxford: Blackëell.). Thjesht e thënë të mbijetojmë.
Pse të jemi kosmopolit me të tjerët kur ata po janë nacionalist-gllabërues ndaj nesh? Por neve sipas Charles Taylor-t “duhet të jemi kosmopolit por patriot “
Europa nuk i frikohet nacionalizmit shqiptar. Të mos bëhemi hipokritë por të vazhdojnë aty ku e lanë. Metoda dhe ritmi i ri kërkon kohë e mund për t’u formësuar si metoda dhe ritmi i duhur. Kërkon, në radhë të parë, unitet të brendshëm politik në Shqipëri, Kosovë e mes partive shqiptare në Maqedoni. Kërkon patriotizëm konstruktiv. Hipokrizia nuk është konstruktive, Kombi dhe mbrojtja e kombit nuk durojnë hipokrizi