Në një raport të botuar sot nga Këshilli i Europës, Grupi i Shteteve kundër Korrupsionit i Këshillit të Europës (GRECO) pranon përparimin e bërë nga Shqipëria në zbatimin e rekomandimeve të saj për të parandaluar korrupsionin në fushën e drejtësisë me gjyqtarët dhe prokurorët, si dhe trupën politike, parlamentarët.
Nga ana tjetër, kërkon një numër përmirësimesh dhe për të përfunduar reformat në pritje.
Në raportin e saj, GRECO arrin në përfundimin se Shqipëria, deri më tani, ka përmbushur plotësisht katër nga 10 rekomandimet që ka nxjerrë në raportin e saj të vlerësimit në vitin 2014.
Të gjashtë rekomandimet e tjera janë zbatuar vetëm pjesërisht.
Afati i fundit për raportimin e përmbushjes së këtyre rekomandimeve është vendosur 31 mars 2019.
GRECO e mirëpret si një hap të rëndësishëm përpara miratimit në Prill të vitit 2018 të Kodit të Sjelljes për Anëtarët e Parlamentit, duke mbuluar çështje të tilla si konfliktet e interesit; aktivitete shtesë; dhuratat (rryshfetet); dhe kufizimet pas punësimit.
Konfliktet e interesit duhet të deklarohen nga deputetët kur ato lindin dhe gjithashtu përcaktohet procedura për të siguruar që kontaktet e deputetëve me palët e treta gjatë procesit legjislativ të raportohen, regjistrohen dhe bëhen publike.
Megjithatë, GRECO thekson mungesën e qartësisë në lidhje me zbatimin e këtyre rregullave dhe sanksioneve në rast të shkeljes, të cilat nuk përmenden shprehimisht në tekstin e Kodit të Sjelljes.
Nga ana tjetër, nënvizon nevojën për një mekanizëm zbatimi, duke përfshirë sanksionet, për të bërë kodin efektiv.
“Asambleja Kombëtare po planifikon të zhvillojë udhëzime për të hedhur dritë mbi rregullat e përfshira në Kodin e Etikës, por ato ende duhet të miratohen. Ndërgjegjësimi dhe trajnimi i deputetëve për këto rregulla ende janë duke u përkufizuar”- thuhet në raport.
Raporti gjithashtu cilëson si një hap pozitiv që periudha e kontrolleve të deklaratave të deputetëve është shkurtuar dhe se ato publikohen në një faqe zyrtare.
Në lidhje me gjyqtarët, një reformë e madhe gjyqësore është në vazhdim e sipër që nga viti 2014 dhe po ashtu është një proces verifikimi për gjyqtarët me qëllim luftën kundër korrupsionit në gjyqësor.
“GRECO përshëndet që, si pjesë e paketës së reformës, roli i Presidentit të Republikës është kufizuar në emërimin formal të gjyqtarëve të Gjykatës së Lartë me propozimin e Këshillit të Lartë Gjyqësor, i përbërë nga një shumicë e gjyqtarëve të zgjedhur nga kolegët e tyre.
Zhvillime të tjera pozitive, sapo të përfundojë reforma priten të jenë funksionimi i administratës gjyqësore jo si përgjegjësi e Ministrisë së Drejtësisë, por e Këshillit të Lartë Gjyqësor; dhe se Këshilli i Lartë Gjyqësor duhet të jetë përgjegjës për vendosjen e standardeve etike dhe monitorimin e tyre.”- thuhet në raport.
GRECO konsideron një hap tjetër pozitiv krijimin e Inspektorit të Lartë të Drejtësisë së Lartë si autoritet përgjegjës për trajtimin e ankesave, hetimin e shkeljeve dhe fillimin e procedimeve disiplinore kundër të gjithë gjyqtarëve, megjithëse vë në dukje se posti duhet të mbushet. Nga ana tjetër, GRECO ‘terheq veshin’ për vonesat e vazhdueshme në vlerësimet periodike të gjyqtarëve.
Për sa i përket prokurorëve, raporti shënon përparim në kuadrin ligjor për vlerësimin e tyre, i cili tani përfshin më shumë kritere lidhur me integritetin dhe standardet etike, edhe pse Këshilli i Lartë Prokurorial, i cili do të jetë përgjegjës për vlerësimin e prokurorëve, ende nuk është themeluar.
Së fundi, GRECO u kërkon autoriteteve shqiptare të japin një përditësim të progresit në zbatimin e rekomandimeve të pazgjidhura deri më 31 mars 2019, si afat i fundit.
Raporti citon:
Rekomandimet e plotësuara (pjesërisht):
Përmirësimi i kuadrit ligjor në luftën kundër korrupsionit
Kodi i Sjelljes për Anëtarët e Parlamentit, për çështje të tilla si konfliktet e interesit;
aktivitete shtesë; dhuratat (rryshfetet); dhe kufizimet pas punësimit.
Identifikimi i Konfliktit të Interesit (rast-pas-rasti)
Përcaktimi i qartë i rregullave si pjesë e Kodit të Etikës për tu zbatua nga deputetët
Administrata gjyqësore, jo si përgjegjësi e Ministrisë së Drejtësisë, por e Këshillit të Lartë Gjyqësor
Këshilli i Lartë Prokurorial, ende nuk është themeluar
Rekomandimet e plotësuara plotësisht:
Deklaratat e pasurisë të bëra publike
Auditimi më i shpeshtë i pasurive të zyrtarëve të lartë
Kritere dhe standarde të qarta për vendosjen e gjyqtarëve
Transparencë në kriteret për vlerësimin e prokurorisë