Trashëgimia presidenciale varet kryesisht nga ajo që ruajnë administratat pasardhëse. Fatkeqësia e Biden është që ai do të pasohet nga Trump, i cili është i përkushtuar të zhbëjë pjesën më të madhe të politikës së tij të brendshme dhe të jashtme. Por edhe rikthimi i Trump në Shtëpinë e Bardhë është pjesërisht vepër e Biden.
Nga Richard N. Haass
Të gjithë presidentët amerikanë lënë pas trashëgimi të përzier. Më të mirët bëjnë gabime dhe më të këqijtë bëjnë disa gjëra si duhet. Por trashëgimia e Joe Biden është kryesisht e përzierë, qoftë edhe vetëm sepse ai i bëri disa gjëra të mëdha kryesisht si duhet dhe të tjera gabim.
Le të fillojmë me gjërat pozitive. Ekonomia e SHBA-së pati një performancë jashtëzakonisht të mirë nën Biden, duke tejkaluar shumë nga homologët e saj. Pas pandemisë së COVID-19, PBB-ja u rrit ndjeshëm, nga afërsisht 21 trilionë dollarë në 2020 në më shumë se 29 trilionë dollarë në 2024. Ekonomia shtoi më shumë se 16 milionë vende pune dhe papunësia ra ndjeshëm. Dhe legjislacioni kryesor – Ligji Bipartizan i Infrastrukturës, Akti për Reduktimin e Inflacionit dhe Akti CHIPS dhe i Shkencës – siguroi fonde të konsiderueshme për përmirësime të infrastrukturës, prodhimit vendas të mikroçipëve dhe energjisë së pastër.
Por rritja e shpenzimeve federale shkaktoi gjithashtu inflacion, me çmimet e konsumit që u rritën rreth 20% gjatë katër viteve. Kjo gjithashtu kontribuoi në një deficit në rritje, me borxhin e qeverisë që u rrit me rreth 7 trilionë dollarë, në 36 trilionë dollarë deri në fund të vitit 2024.
Arritja më e madhe e Biden në politikën e jashtme ishte padyshim Ukraina. Ndërsa administrata përfundimisht nuk mundi të parandalonte pushtimin e presidentit rus Vladimir Putin, ajo përdori në mënyrë të paprecedentë inteligjencën për të paralajmëruar Ukrainën dhe botën. Administrata e tij gjithashtu ndoqi një strategji indirekte, në të cilën Shtetet e Bashkuara dhe partnerët e saj në NATO i dhanë Ukrainës mjetet e nevojshme për të mbrojtur veten duke shmangur përfshirjen e drejtpërdrejtë ushtarake, gjë e cila mund të kishte shkaktuar një luftë më të madhe – apo edhe bërthamore.
Politika pati kryesisht sukses. Gati tre vjet pas fillimit të luftës, Putin nuk ia ka dalë të arrijë qëllimet e tij, pavarësisht pabarazisë në fuqinë ushtarake dhe popullsinë. Në fakt, Ukraina e ka luftuar ushtrinë ruse deri në një pikë të vdekur dhe e ka ruajtur pavarësinë e saj.
Politika nuk ishte e përsosur. Ajo shumë shpesh gaboi kur i ofroi Ukrainës sisteme të avancuara armësh ose i lejoi ato të përdoreshin në një mënyrë që me shumë gjasë do të ndikonte në veprimin rus. Në mënyrë të ngjashme, inkuadrimi i luftës si një përballje midis forcave të demokracisë dhe autoritarizmit pengoi ndërtimin e një koalicioni të gjerë ndërkombëtar për të kundërshtuar agresionin rus dhe për të mbështetur sanksionet.
Ekipi i Biden gjithashtu nuk arriti të artikulonte qëllime lufte të arritshme. Nga frika se mos akuzohej për shitjen e një partneri dhe se kishte bërë kompromis përballë agresionit, administrata iu dorëzua Ukrainës, e cila deri në fund të vitit 2024 këmbënguli në rikuperimin e të gjithë territorit të saj të humbur që daton që nga viti 2014, një qëndrim që, megjithëse i kuptueshëm, nuk ishte realist nga aspekti ushtarak. Lejimi i përcaktimit të objektivave në terma që nuk mund të arrihen qe në dobi të atyre që e kundërshtonin ndihmën për Ukrainën.
Më gjerësisht, Biden ndërmori hapa të rëndësishëm për të ringjallur aleancat që ishin dëmtuar dhe dobësuar gjatë administratës së parë të presidentit të zgjedhur Donald Trump. Biden në thelb e zëvendësoi “Amerika e Para” me “Aleatët të Parët”. Ai i kuptoi avantazhet strategjike të thirrjes së partnerëve në emër të sfidave të përbashkëta rajonale dhe globale. NATO-ja shtoi Finlandën dhe Suedinë nën mbikëqyrjen e Biden dhe vazhdoi të modernizohej, ndërsa Biden njoftoi një partneritet të rëndësishëm trepalësh me Mbretërinë e Bashkuar dhe Australinë (AUKUS) dhe ndërmjetësoi një afrim historik midis Japonisë dhe Koresë së Jugut.
Megjithatë, gjetkë në Indo-Paqësorin, mbizotëronte zhvendosja strategjike. Përsa i takon Kinës, Biden mbajti tarifat e importit të Trump dhe vendosi një sërë kontrollesh mbi eksportet e lidhura me teknologjinë. Rinisja e dialogut nuk e ndaloi përforcimin e vazhdueshëm ushtarak të Kinës ose mbështetjen e saj për luftën e Rusisë kundër Ukrainës. Në mënyrë të ngjashme, pati pak diplomaci të re përballë Koresë së Veriut, e cila mbeti armiqësore ndaj interesave të SHBA-së, vazhdoi të prodhonte armë dhe raketa bërthamore dhe dërgoi trupa në Rusi për të luftuar në emër të Kremlinit.
Vrima më e dukshme në strategjinë rajonale të administratës ishte ajo ekonomike. Biden njoftoi Kornizën Ekonomike Indo-Paqësore, e cila nuk çoi askund, dhe SHBA-ja nuk u bashkua me asnjë pakt tregtar rajonal, duke lejuar Kinën të çimentonte pozicionin e saj si qendra ekonomike e gravitetit të rajonit. Si rregull, tregtia e lirë ia la vendin politikave proteksioniste që theksonin prodhimin e kushtueshëm vendas dhe dispozitat “Bli produkte amerikane”.
Në Afganistan, Biden zbatoi marrëveshjen e negociuar dhe nënshkruar nga Trump në shkurt 2020, e cila i hapi rrugën një pushtimi të talebanëve. Edhe pse mund të mbështetej fuqimisht se pakti minonte një status quo që ishte i përballueshëm dhe mbante larg talebanët, nuk pati asnjë përpjekje për ta rishikuar atë. Pas vitesh financimi dhe trajnimi nga ana e SHBA-së, ushtria afgane ra brenda pak ditësh dhe 13 trupa amerikane vdiqën gjatë evakuimit kaotik.
Ndërkohë, përpjekjet për ta vënë Lindjen e Mesme në plan të dytë dështuan më 7 tetor 2023. Biden e mbështeti siç duhet Izraelin në ditët pas sulmit të Hamasit, por mbështetja pothuajse e pakushtëzuar e bëri SHBA-në të dukej e dobët pasi veprimet e mëvonshme ushtarake izraelite në Gazë shkaktuan dhjetëra mijëra vdekje civilësh dhe krijuan një krizë humanitare. Administrata e kaloi pjesën më të madhe të kohës duke u përpjekur të ndërmjetësonte një armëpushim midis Izraelit dhe Hamasit, të cilin asnjëra palë nuk e donte.
Ndërsa rajoni është ndoshta në gjendje shumë më të mirë se sa ishte katër vjet më parë, kjo ka më pak të bëjë me politikën e SHBA-së sesa me prerjen e kokës së Hezbollahut nga ana e Izraelit, shkatërrimin e Hamasit nga ana e tij, vendimin e tij për të goditur objektet e mbrojtjes ajrore dhe armatimeve iraniane dhe rrëzimin e Bashar al-Assad të Sirisë, e cila duhet t’i atribuohet dobësisë iraniane, shpërqendrimit rus dhe oportunizmit turk.
Dështimi më i madh i vetëm i administratës Biden ishte në kufirin jugor të SHBA-së. Emigracioni i paligjshëm u rrit me rreth tetë milionë midis vitit 2021 dhe 2024. Administrata fillimisht u përpoq t’i diferenconte politikat e saj të emigracionit nga ato të Trump, por më pas qe e ngadaltë për të reaguar kur u bë e qartë se qasja e saj nuk po funksiononte. Biden dhe demokratët e paguan shtrenjtë, pasi sondazhet tregojnë se kjo kontribuoi ndjeshëm në rizgjedhjen e Trump.
Vendimi i Biden për të rikandiduar, pavarësisht vlerësimeve të ulëta që e favorizonin atë dhe shenjave gjithnjë e në rritje që tregonin se ai nuk ishte më në lartësinë e duhur për këtë detyrë, hapën gjithashtu rrugën drejt fitores së Trump.
Nëse ai do të kishte mbajtur premtimet e tij të mëparshme për të qenë një figurë kalimtare dhe do të kishte zgjedhur të ishte një president me vetëm një mandat, demokratët mund të kishin organizuar një proces konkurrues kandidimi, duke u dhënë kohë kandidatëve për të zhvilluar axhenda dhe për t’iu prezantuar votuesve. Nuk mund ta dimë nëse zv/presidentja Kamala Harris do të kishte fituar, por nëse do të kishte fituar, ajo do të kishte qenë një kandidate shumë më e fortë.
Trashëgimia presidenciale varet kryesisht nga ajo që ruajnë administratat pasardhëse. Fatkeqësia e Biden është që ai do të pasohet nga Trump, i cili është i përkushtuar të zhbëjë pjesën më të madhe të politikës së tij të brendshme dhe të jashtme. Por edhe rikthimi i Trump në Shtëpinë e Bardhë është pjesërisht vepër e Biden. Trashëgimia e tij më e madhe mund të jetë mungesa e një të tille.
Joe Biden’s Disappearing Legacy