Ishte maji i vitit 2005, kur gjatë një udhëtimi në Korfuz, Michael O’Leary, themeluesi dhe CEO i kompanisë së fluturimeve me kosto të ulëta, Ryanair, u befasua kur vuri re se pjesa e Shqipërisë ishte e mbuluar nga errësira, ndërkohë që ishulli ishte i ndriçuar në tërësisë e tij.
“Aty kuptova potencialin që Shqipëria ka për zhvillimin e turizmit” – pohon O’Leary në një intervistë për “Monitor”.
Dhe sot, pas të gjitha këtyre viteve dhe pas dy vitesh negociatash, operatori i fluturimeve Ryanair do të nisë fluturimet në Shqipëri.
Me 17 destinacione dhe 200 fluturime në javë, ky operator i fluturimeve “low cost” fillon rrugëtimin e tij më 31 tetor.
O’Leary, i cili përshkruhet nga mediat e huaja si lider karizmatik dhe i guximshëm, që nuk ngurron të thotë atë që mendon, iu bashkua Ryanair në 1987 dhe e transformoi atë nga një kompani me humbje në një ndër markat e fluturimeve më me vlerë në botë.
Ai njihet për stilin ndryshe të menaxhimit dhe nuhatjen e tij për biznes. Këtë nuhatje, ai duket se e ka dhe për vendin tonë, kur thotë se Shqipëria vetëm sa e ka prekur sektorin e turizmit, dhe se në vitin e tretë, kompania e tij pritet të arrijë 5 milionë udhëtarë në vit, duke e u bërë më e madhja në vend.
Ai sheh një interes të jashtëzakonshëm nga Gjermania, Italia, Franca, Belgjika, Holanda, Polonia, që përkthehet në një rritje të mundshme për Tiranën dhe Shqipërinë.
O’Leary shton se vendi ynë do të kishte një avantazh konkurrues më të madh nëse taksa për vizitorët turistikë do të bëhej zero. Sfida më e madhe për ta është hapja e një baze në Tiranë, proces që po përballet me vështirësi, për shkak të negociatave të forta nga aeroporti.
Operatorit irlandez i deshën tre vjet të arrinte një marrëveshje me aeroportin. Ai thotë se kjo është një dëshmi se sa të vështirë janë aeroportet për t’u negociuar.
“Ne menduam se irlandezët ishin negociatorë të mirë, por shqiptarët janë edhe më të fortë se irlandezët”.
Cilat janë disa nga sfidat logjistike dhe operacionale me të cilat jeni duke u përballur në tregun shqiptar?
Ne nuk kemi të bëjmë me qeverinë e Shqipërisë. Negociatat kanë vazhduar me aeroportin dhe grupin Kastrati, dhe këto negociata kanë qenë të vështira.
Kemi zbuluar me humbje se shqiptarët janë negociatorë shumë të ashpër, kështu që është dashur kohë të arrihet në këtë marrëveshje.
Por mendojmë se pasi kemi arritur këtë marrëveshje, mund të rritemi shumë shpejt këtu.
Sfida më e madhe për ne është që dëshirojmë të hapim një bazë këtu në Tiranë. Pse duhet një bazë? Sepse nëse kemi avionë këtu, atëherë mund të lidhim Tiranën me shumë më shumë nga aeroportet në të cilat fluturojmë në të gjithë Europën.
Ndërsa Tirana mbetet vetëm një destinacion, ne mund ta lidhim atë vetëm me bazat tona që kemi në vende të tjera. Prandaj, për momentin, në vitin e parë do të nisemi me 17 rrugë. Mendoj se do të rritemi ndoshta në 25 ose 30 rrugë në verën e vitit 2024. Por do të shpresonim të arrinim një marrëveshje bazë me aeroportin.
Një nga arsyet pse trafiku dhe turizmi janë rritur kaq shpejt këtu në Shqipëri në vitet e fundit lidhet me uljen e tarifës për vizitorët turistikë nga 11 euro në 2 euro.
Unë do të shkoja edhe një hap tjetër tani dhe do ta ulja nga 2 në 0, sepse kjo i jep Shqipërisë një avantazh konkurrues të madh kur qeveritë e tjera europiane po rrisin taksat për vizitorët turistikë.
Nëse Shqipëria është në zero, mendoj se do të shihni shumë trafik të devijohet, që ndryshe do të shkonte në Greqi. Jugorët e Italisë do të vijnë në Shqipëri dhe është e rëndësishme për ne të jemi në gjendje të themi se Shqipëria ofron një akses të lirë në kosto të ulët, kur po shesim bileta ajrore vetëm për 15 euro.
Këta pasagjerë nuk duan të paguajnë edhe një taksë prej 2 euro. Kështu që nuk kemi biseduar me qeverinë, por dua të them se dua të lavdëroj dhe të ndëshkoj politikat fiskale vizionare që qeveria ka ndjekur këtu në vitet e fundit.
Pse vendosët të hyni në tregun shqiptar?
Ne kemi tentuar të fluturojmë në Shqipëri për rreth tre vjet, por nuk ishim në gjendje të arrinim një marrëveshje me aeroportin në kushte që do të mund të mbështesnin çmimet shumë të ulëta të biletave tona.
Dhe sot është një ditë shumë e rëndësishme për ne, sepse ka janë dashur tre vjet të arrinim një marrëveshje me aeroportin.
Mendoj se kjo është një dëshmi se sa të vështirë janë aeroportet për t’u negociuar. Ne menduam se irlandezët ishin negociatorë të mirë, por shqiptarët janë edhe më të fortë se irlandezët.
Pra, pse Shqipëria? Isha në Korfuz me gruan time në maj 2005 për 29-vjetorin e saj të lindjes. Dhe na befasoi shumë mënyra si në orën e natës, në të gjithë Korfuzin, ndriçonin dritat tërë rrugës poshtë deri në det, ndërsa unë shikoja nga larg në Shqipëri dhe ishte i errët.
Dhe mendoj se kjo tregon potencialin e turizmit, zhvillimit që ka këtu në Shqipëri.
Është një vend i hapur me Perëndimin, por ka nevojë për shumë investime infrastrukturore dhe zhvillimi.
Pika fillestare kritike për këtë është që një grup si Grupi Kastrati të investojë në aeroport dhe të përmirësojë objektivat e aeroportit, dhe pastaj që Ryanair të arrijë këtu me më shumë avionë të rinj Boeing dhe të hapë 20, 30 deri në 50 rrugë të reja nga Europa në Shqipëri.
Mendoj se Shqipëria do të bëhet një prej destinacioneve më tërheqëse në Europë dhe Tirana do të jetë një prej qyteteve që do të shfaqet në tërë Europën si një vend i ri për udhëtim, ku është interesante, çfarë është ndryshe, shko në Tiranë.
Është një vend që kemi dëgjuar në të gjithë Europën, por askush nuk ka shkuar atje. Dhe mendoj se ka potencial të madh turistik.
Kombinimi i Ryanair me Grupin Kastrati dhe Tiranën, bashkë me mbështetjen e qeverisë, do të sjellë revolucion në numrin e vizitorëve që vijnë këtu.
Dhe u befasova, kur hymë në aeroport, me numrin e punimeve zhvillimore që po bëhen. Jo vetëm hotele, zyra, po ndërtohet shumë këtu. Ne duhet të sjellim shumë vizitorë në Tiranë dhe të mbushin të gjitha këto objekte. Kështu që kjo është arsyeja pse zgjodhëm Shqipërinë.
Cili është vizioni afatgjatë për praninë e Ryanair në Shqipëri?
Dua të shoh rritjen tonë me 1.6 milionë udhëtarë në vitin e parë, 3.2 milionë në vitin e dytë, 5 milionë në vitin e tretë, duke u bërë kështu kompania më e madhe ajrore në Shqipëri brenda tre vjetësh.
Dhe mendoj se këtë gjë mund ta realizojmë duke punuar ngushtë me Tiranën gjithashtu.
Pra, nuk ka asgjë, por kjo do të ndodhë sepse ka një interes të jashtëzakonshëm në tërë Europën dhe njerëzit vijnë për të parë Tiranën, ata nuk e përdorin atë si një qendër për të shkuar diku tjetër.
Sa konkurrues e shihni tregun shqiptar, cili do të jetë ndikimi i Ryanair?
Ne do të jemi më të suksesshëm. Sepse kemi flotën më të madhe të avionëve me mbi 570 avionë, kemi avionët më të rinj. Kështu që do të keni çmime të ulëta për fluturime dhe nuk do të ketë anulime, përveçse kur kontrolli i trafikut ajror francez bën grevë.
Prandaj kemi një rekord shumë më të mirë të ofrimit se çdo linjë ajrore tjetër në Europë. Dhe në kundërshtim me linjat ajrore të tjera, ne nuk flasim vetëm për çmime të ulëta, ne ofrojmë çmime të ulëta çdo ditë.
Ne po fillojmë sot me një ofertë në shitje, 50,000 vende të disponueshme për vetëm 15 euro për një rrugë. Dhe mund të udhëtoni nga nëntori deri në mars për 15 euro në të gjithë Europën.
Mendoj se aeroporti po rritej me linja ajrore të tjera me çmime të larta. Në vitet e fundit, këto linja ajrore kanë ndalur rritjen dhe kanë rritur çmimet. Prandaj mendoj se aeroporti është drejtuar te Ryanair dhe i ka thënë, shikoni, kemi nevojë për më shumë konkurrencë këtu, duam çmime me të vërtetë të ulëta.
Dhe mendoj se kështu kemi arritur të bëjmë një marrëveshje me aeroportin tani.
Kohët e fundit, Shqipëria është kthyer në një destinacion të preferuar turistik. Sa potencial sheh Ryanair në këtë drejtim?
Shqipëria sapo e ka prekur turizmin. Trafiku në aeroport vitin e kaluar ishte rreth 5 milionë udhëtarë. Për një aeroport të kryeqytetit në Europë me një popullsi prej sa? Një, një milion e gjysmë.
Dublini ka një popullsi prej 1.5 milionë banorësh.
Ne kemi pasur 30 milionë udhëtarë vitin e kaluar. Kështu që Tirana dhe Shqipëria është vetëm në fillim të asaj që mendoj se do të jetë një revolucion turistik. Ajo do të udhëhiqet nga çmimet e ulëta të Ryanair.
Ne synojmë të rrisim numrin e udhëtarëve nga zero në 5 milionë udhëtarë brenda tre ose katër vitesh.
A keni plane te shtoni destinacione të reja, cilat mendohet të jenë disa prej tyre?
Ne dëshirojmë të bëjmë një njoftim vetëm kur të kemi rrugët e reja të planifikuara. Ka disa qytete të mëdha europiane që ne nuk i kemi lidhur ende me Tiranën, të cilat do të vijnë në verën e ardhshme, fillimisht në fund të marsit.
Mendoj se do të kthehem këtu, me shpresë në janar ose shkurt, duke njoftuar rrugë të reja për verën e vitit 2024.
Dhe mendoj se, nëse arrijmë një marrëveshje me aeroportin, do të shihni një rritje të shpejtë nga Ryanair dhe çmime të ulëta.
A do të lidhë Rynair Shqipërinë vetëm me vendet europiane apo do të mundësojë fluturime drejt kontinenteve të tjera?
Po, ne fluturojmë tashmë në Izrael, Marok, Jordani dhe në Turqi dhe jam i sigurt se do ta lidhim Shqipërinë edhe me këto vende.
Sigurisht, për momentin, ne shohim se kërkesa e madhe ka tani është nga vizitorët që vijnë në Shqipëri nga Gjermania, Italia, Franca, Belgjika, Holanda, Polonia.
Ka një rritje të jashtëzakonshme, interes të madh dhe rritje të mundshme për Tiranën dhe Shqipërinë.
Intervistoi: Armela Toska