Huliganizmi në futboll daton që nga shekulli i 13-të, gjatë sundimit të Mbretit Eduart III në Angli – vendin ku ky sport ka origjinën.
Në këto vite, topi i futbollit përbëhej nga fshikëza e derrit ose e deles, që fryhej si tullumbace dhe qepej në grykë.
Më pas ai mbështillej nga një copë lëkurë për t’i dhënë jetëgjatësi dhe rezultati final ishte një formë e rrumbullakët aspak elegante që nuk ngjason thuajse fare me sferën emblematike të ditëve të sotme.
Skuadrat në atë kohë përfaqësonin fshatra të ndryshëm anglezë që luanin kundër njëri tjetrit gjatë festave fetare.
Me këtë sfond grotesk ndërmend, mund të kuptohet qartë që loja e bukur e futbollit është shoqëruar me akte të dhunshme që prej fillimeve të saj të brishta.
Incidenti i parë i huliganizmit i raportuar në shtyp thuhet të ketë qenë në vitin 1885, në ndeshjen mes Aston Villa-s dhe Preston North End.
Tifozët e të dyja skuadrave thuhet të jenë ndeshur me shkopinj, gurë, grushte dhe shkelma.
Pas Luftës së Dytë Botërore termi ‘huligan’ mori jehonë në median e shkruar duke shënuar nisjen e ‘huliganizmit të organizuar’.
Tashmë, grupe të organizuara të tifozëve të dhunshëm nisën të formoheshin duke u shoqëruar me sloganet, himnet, këngët e simbolet e tyre identifikues.
Klubet e ndryshme nisën të udhëtojnë nga një shtet në tjetrin për të ndjekur skuadrat e tyre të zemrës dhe mbi të gjitha për t’u ndeshur me grupet rivale.
Ditët e sotme, pavarësisht dënimeve më të rënda dhe provave të marra nga kamerat e sigurisë, këto klube vazhdojnë të jenë aktivë dhe të përfaqësojnë një plagë sociale që përfshinë njerëz problematikë, përdorues të dograve të rënda dhe alkoolit dhe persona me precedentë penal.
Në përgjithësi huliganët nuk ndajnë pikëpamje të caktuara politike ama një numër i madh huliganësh kanë ide ekstremiste të djathta dhe të majta.
Në vende të ndryshme të botës, këto grupe kanë emërtime të ndryshme si ‘Ultras’ ‘Fanatics’ apo edhe ‘Barra Brava’ që në spanjisht do të thotë ‘tufë të shkrehurish’.
Këto janë 10 nga klubet më të dhunshme në botë:
Wisla Krakow – Poloni
Në vitin 2006, 8 tifozë mbetën të vrarë në ndeshjen e përvitshme të njohur si ‘Lufta e Shenjtë’ mes skuadrave Krakov dhe MKS Cracovia në Poloni.
Universitario de Deportes – Peru
Klubi peruan thuhet të ketë tifozët më të dhunshëm në të gjithë Amerikën e Jugut.
Këta huliganë raportohet t’i kenë vënë zjarrin makinave dhe autobusëve të skuadrës rivale por fatkeqësisht edhe për një incident që përfshiu vdekjen e një 23-vjeçari si pasojë e hedhjes së tij nga një ballkon i lartë i stadiumit ku po luhej ndeshja kundër skuadrës rivale Alianza.
As Roma – Itali
Tifozët e Romës janë përfshirë në incidente dhe sulme të ndryshme që përfshijnë sulme me thike dhe sende të forta. Në vitin 2001, tifozë të Liverpul u goditën me thikë dy herë në Romë. Dhe në vitet 2006 dhe 2007, e njëjta gjë ndodhi me tifozë të Manchester United.
Galatasaray – Turqi
Tifozët e Galatasaray njihen për sloganin e tyre ‘mikëpritës’ ndaj tifozëve të skuadrave rivale të cilët priten me shprehjen: “Mirë se vini në Ferr”.
Stadium i vjetër i kësaj skuadre njihej si një nga më të dhunshmit në Europë dhe përveç kësaj, Libri i Rekordeve Guiness i ka quajtur ata klubin më të zhurmshëm në botë.
Skuadra Kombëtare kolumbiane
Kolumbia njihet si një shtet i dhunshëm në tërësi dhe huliganët kolumbian gëzojnë po të njëjtin reputacion. Gjatë Kupës Botërore në korrik të vitit 1994, mbrojtësi kolumbian Andres Escobar u vra nga tifozë të skuadrës së Medelinës.
Al-Masry vs Al-Ahly – Egjipt
Trazirat e shkurtit të vitit 2012 në Port Said të Egjiptit njihet si një nga incidentet më të përgjakshme në historinë e futbollit. Tifozë të klubeve rivale Al-Masry dhe Al-Ahly nisën një ‘betejë rruge’ e cila përfundoi në vdekjen e 74 personave dhe plagosjen e 1500 të tjerëve.
El Salvador vs Honduras – Amerikë Latine
Në Kupën Botërore të vitit 1969, ndeshja finale mes El Salvador dhe Honduras përfshiu ngjarje nga vetëvrasjet e tifozëve deri tek sherret e rrugët që përfunduan në një luftë të vërtetë mes dy shteteve dhe shpalljes së gjendjes emergjente.
Ky event u shënua në histori si ‘Lufta e Futbollit’ e njohur gjithashtu me emrin “Lufta e 100 orëve’ dhe sot e kësaj dite njihet si një nga ngjarjet më rrëqethëse dhe të çuditshme në botë.
Të paktën 3,000 civilë dhe ushtarë u vranë në këtë ‘luftë’ mes dy shteteve.
Pas fitores së El Salvador 3-0, nisën trazira të cilat sipas një deklarate të qeverisë së El Salvador përfunduan në dëbimin e mbi 11,700 salvadorianëve nga Hondurasi.
Në deklaratë thuhej gjithashtu se Hondurasi nuk kishte bërë asnjë përpjekje për të ndaluar “vrasjet, përdhunimet dhe dëbimet masive të salvadorianëve nga Hondurasi’ gjë që rezultoi në një operacion ushtarak të El Salvadorit kundër Hondurasit që përfundoi brenda 4 ditëve.
Ultras Sparta Praha – Republikë Çeke
Klubi i AC Sparta në Pragë, thuhet të jetë më problematiku në Europën Lindore. Anëtarët e këtij grupi komunikojnë me anë të Facebook për të shpallur eventet dhe organizimet e tyre dhe njihen për problemet e ndryshme me autoritetin dhe deklaratat raciste.
River Plate – Argjentinë
I bazuar në Buenos Aires, ky klub argjentinas njihet për fansat problematik. Në disa raste, janë raportuar incidente edhe mes anëtarëve të të njëjtit klub ku në vitin 2007, një sherr që përfshiu përdorimin e thikave dhe armëve nisi vetëm si pasojë e një debati për vendet e uljes në stadium.
Millwall F.C. – Angli
Klubi londinez njihet për dekada të tëra tashmë për sulmet e dhunshme që përfshijnë grupe prej të paktën 200-250 vetash.