Autorja dhe njëherësh pedagogia e teorisë politike në Shkollën Ekonomike të Londrës ka reaguar përmes mediave britanike për kritikat që mori në Shqipëri mbi librin e saj “Të Lirë” dhe veçanërisht në promovimin e tij në Panarin e Librit nëntorin e vitit të kaluar.
Ypi ka dhënë një intervistë për ‘The Guardian” ku shprehet se ajo u linçua kur promovoi librin në Shqipëri duke u përballuar me “fyerje, akuza dhe shpifje” siç i quan ajo.
Sipas saj shumica e kritikave vinin nga njerëzit të cilët nuk e kishin lexuar librin ose e kishin keqkuptuar kritikën e saj ndaj kapitalizmit dhe komunizmit.
Një nga aspektet që u shoqërua me kritika të shumta ishte edhe prania e kryeministrit Rama në promovimin e librit si dhe disa prej ministrave të tij. “Unë jam shumë kritike ndaj qeverisë shqiptare, por njerëzit mendonin se unë po manipulohesha ose po përvetësohesha prej qeveritarëve”.
The Guardian shkruan se këto perceptime kanë nxitur edhe idenë e rreme se Lea Ypi është një nga emrat për t’u bërë presidente e ardhshme e Shqipërisë.
“Nëse vazhdohet të përsëritet i njëjti lajm i rremë si ai, më pas pothuajse bëhet si lajm i vërtetë. Dhe kjo gërryen kritikat konstruktive. Se çfarë duhet të bëhet me shtëpinë e diktatorit Enver Hoxha është një debat i vlefshëm, por nëse bazohet çdo gjë në lajme të rreme dhe në keqinterpretime atëherë nuk jemi gjëkundi”, thekson ajo.
Ypi shkruan në libër nga këndvështrimi i saj si fëmijë në Shqipërinë e viteve 1980, kur ajo u njoh me adhurimin që i bëhej diktatorit Enver Hoxha dhe pikëpamjet disidente të familjes së saj u bënë të qarta për të vetëm pas rënies së regjimit.
“Një nga mesazhet më të rëndësishme në libër është se sado shtypës të jetë një regjim, ai kurrë nuk e dërrmon plotësisht dinjitetin njerëzor” shprehet ajo.
Autorja shqiptare shpjegon se disa prej kritikëve i kanë keqkuptuar idetë e saj, duke e akuzuar atë se po përjetonte sidromën e Stoklohmit duke ‘rehabilituar’ komunizmin.
“Të prek personalisht nëse ke një gjysh që ka kaluar 15 vjet në një burg komunist, teksa të thuhet se po përpiqesh të rehabilitosh vrasësit komunistë”, thotë Lea.
Ypi thekson gjithashtu se disa nga reagimet kanë qenë seksiste se ajo dukej “më shumë si një showgirl sesa një akademike”.
“Është një pakicë, por është kaq e zëshme, kaq personale dhe kaq e mbrapshtë, saqë ndikon shumë më tepër në raport me qëndrimet e tjera pozitive”, thekson autorja.
Madje ajo bën edhe një krahasim me periudhën kur ka qenë fëmijë se si sipas saj të tjerët e tallnin se ajo mësonte frëngjisht.
“Është pikërisht i njëjti lloj njerëzish që më tallnin kur isha fëmijë me këtë që po bëjnë tani,” tha ajo. Ypi shton se shumë nga kritikat erdhën pasi ajo lançoi versionin shqip të librit në ish-shtëpinë e diktatorit Enver Hoxha.
“Duke promovuar librin e dikujt që vjen nga një familje disidentësh ishte sikur ta kisha dërguar diktatorin Enver Hoxha në ferr. Ishte një simbolikë e fuqishme” tha ajo.
Ypi e ka shkruar librin paralelisht në anglisht dhe shqip, dhe ajo mendon se me gjithë komentet negative në internet, libri ka arritur të ndezë diskutime konstruktive për meritat e socializmit dhe kapitalizmit.
“Nëpërmjet historive familjare, unë përpiqem t’i angazhoj të gjithë në një diskutim të madh publik rreth lirisë – nëna ime ka një ide për lirinë dhe babai ka një tjetër. Kur funksionon, hap diskutime të mëdha dhe brezi i ri e sheh me shqetësim dhe kureshtje se në çfarë lloj sistemi jetojmë”, , ka përfunduar intervistën e saj për The Guardian.