Konstandinopoja, e njohur gjithashtu si Bizanti në Greqinë e Lashtë dhe sot si Stambolli, ishte një nga qytetet më të rëndësishme në historinë e njerëzimit. E pozicionuar në një vend strategjik ideal, Ngushticën e Bosforit, Kostandinopoja kontrollonte trafikun detar midis Detit të Zi dhe Detit Mesdhe dhe rrugët tregtare midis dy kontinenteve më të pasura të Mesjetës, Azisë dhe Evropës.
Sigurisht, përgjatë historisë kanë ekzistuar qytetet me mbrojtje më të mirë se sa ajo e Kostandinopojës. Gjithsesi, nuk ka pasur asnjë qytet që të ishte aq i pasur dhe i rëndësishëm sa ishte Kostandinopoja, dhe që i rezistoi çdo rrethimi për më shumë se 800 vjet!
Perandori romak me ndikim Konstandini I (ose Konstandini i Madh) e bëri Kostandinopojën kryeqytetin e Perandorisë Romake Lindore në vitin 330 Pas Krishtit. Për shkak të pozicionit të tij unik gjeostrategjik, qyteti u bë një qendër tregtare super e fuqishme. Ai ishte po ashtu qendra kulturore, fetare dhe politike e Perandorisë Bizantine dhe Kishës Ortodokse.
Fati i Kostandinopojës dhe fati i Perandorisë Bizantine ishin të ndërthurura midis tyre. Kostandinopoja u rrethua mesatarisht çdo 50 vite gjatë një periudhe kohore prej 1.100 vjetësh(midis viteve 330-1453) nga sllavët, vikingët, arabët, persët, turqit, bullgarët, avarët dhe gotët.
Por sulmuesit patën sukses vetëm në 3 raste. Vlen të theksohet se 2 pushtimet e para (në vitet 1204 dhe 1261) ndodhën për shkak të luftimeve të brendshme midis vetë të krishterëve. Ndërkohë në 1453, turqit osmanë, numerikisht superiorë dhe duke përdorur barutin dhe topat, e pushtuan Kostandinopojën dhe bashkë me të edhe Perandorinë Bizantine. Gjashtë ishin faktorët e që e bënë Kostandinopojën të pathyeshme.
Muret gjigantë të Teodosit
Qyteti shpenzoi sasi të mëdha ari për ndërtimin e mureve të padepërtueshme nga armiqtë. U ndërtuan mure të dyfishta që e mbronin Kostandinopojën nga sulmi tokësor. Muret e ndërtuara në kohën e perandorit Teodos ishin 5.5 kilometra të gjata, dhe cilësoheshin ndër më të mirët në botë.
Muri i brendshëm ishte 12 metra i lartë dhe 6 metra i trashë, me 96 kulla në total. Çdo kullë ishte 20 metra e lartë. Muri i jashtëm ishte 9 metra i lartë dhe 2 metra i trashë me mbi 60 kulla. Çdo kullë ishte 14 metra e lartë. Hendeku mes tyre ishte 20 metra. Deri në shpikjen e artilerisë me barut, ishte e pamundur çarja e mureve të Kostandinopojës.
Zinxhiri novator i porteve
Ana lindore e qytetit gjendej në grykëderdhjen e Bririt të Artë. Edhe pse të mbrojtur me mure të mëdha, Bizantinët e rritën mbrojtjen me një vepër të mrekullueshme inxhinierike, një zinxhir të madh prej hekuri. Zinxhiri ishte mbi 750 metra i gjatë. Ai mbronte hyrjen në Bririn e Artë. Nëse zinxhiri ngrihej, anijet nuk mund të hynin apo dilnin brenda Bririt të Artë.
Versioni i lashtë i napalmit
Bizantinët kishin një super-armë vërtet të jashtëzakonshme:zjarrin grek. Napalmi i lashtë ishte i pashueshëm, dhe mund të digjej edhe në ujë. Receta e këtij lloji zjarri ishte një sekret shtetëror. Vetëm disa njerëz në Perandori dinin ta përgatisnin atë. Për të parandaluar që kjo super-armë të binte në duart e armikut, asnjë individ i vetëm nuk mund ta dinte të gjithë recetën.
Sidomos gjatë të dy rrethimeve arabe (shekujt VI-VII), zjarri grek bëri diferencën. Bizantinët shkatërruan plotësisht flotat shumë më të mëdha arabe duke i djegur ato me zjarrin grek, dhe duke e çliruar kështu qytetin nga bllokada detare.
Diplomacia e shkathët
Bizantinët e dinin nga përvoja se luftërat ishin shumë të kushtueshme. Për më tepër, atyre u mungonin burimet njerëzore për të ngritur ushtri të mëdha. Ndaj ata u bënë mjeshtra të diplomacisë dhe intrigave. Për bizantinët, ishte shumë më e lirë që të jepnin ryshfete, të shkaktonin një luftë civile apo të nënshkruanin një traktat paqeje, sesa të fillonin një luftë.
Bizantinët i vunë kundër njëri-tjetrit kundërshtarët e tyre, ndërhynë në luftimet e njëpasnjëshme, u martuan dhe u korruptuan për të shmangur luftërat.
Garda vdekjeprurëse Varangiane
Garda Varangiane, ishte truproja personale elitare e perandorëve bizantinë nga shekulli X deri në shekullin XIV. Besnikëria dhe aftësia e tyre në betejë ishin legjendare. Garda përfshinte vikingë, anglo-saksonë dhe normanë. Arma e tyre e zgjedhur ishte sëpata.
Bizantinët ishin dëshmitarë të këtyre luftëtarëve kur ata sulmuan Kostandinopojën në shekullin IX-të. Por në vend se të luftonin ndaj tyre, ata i punësuan ata. Në vitin 1204, kur kryqtarët pushtuan qytetin, Garda Varangiane u shkaktoi shumë viktima sulmuesve, por në fund qytetit u dorëzua kur u largua perandori bizantin.
Çisternat me furnizime të mëdha me ujë
Në kulmin e saj në shekullin XI-të, Kostandinopoja ishte shtëpia e gjysmë milionë njerëzve. Si pasojë, bizantinët ndërtuan çisterna të mëdha, të furnizuara nga dy ujësjellës, për të krijuar një sistem të madh furnizimi me ujë. Shumë qytetërime të lashta përdornin çisternat për të ruajtur ujin.
Por 200 çisternat e Kostandinopojës ishin të pashembullta për sa i përket madhësisë. Çisterna më e madhe nëntokësore, ajo e Bazilikës, mbante 80.000 metra kub ujë. Për krahasim, çisterna më e madhe në mjedis të hapur në Kostandinopojë, Çisterna e Mosiusit, mbante mbi 300.000 metra kub ujë. Pra qyteti kishte ujë të mjaftueshëm për t’i mbijetuar një rrethimi të gjatë. Kapaciteti i kombinuar i çisternave në Kostandinopojë ishte mbi 1 milionë metra kub ujë.
https://historyofyesterday.com/constantinople-best-defended-city-in-history-a7a55595ddab(CNA.al)