Publikohet një dokument arkivor i nxjerrë nga Arkivi Qendror i Shtetit në Tiranë (fondi i ish-Komitetit Qendror të PPSH-së), i cili i përket vitit 1967, ku ndodhet proces-verbali “Tepër sekret” i një bisede të zhvilluar në Pekin, me datën 3 shkurt të atij viti, gjatë një pritje që Kryetari i Partisë Komuniste të Republikës Popullore të Kinës, Mao Ce Dun, me kryeministrin Çu En Lai, dhanë për nder të delegacionit shqiptar të kryesuar nga sekretari i Komitetit Qendror të PPSH-së, Hysni Kapo dhe ministri i Mbrojtjes Popullore e zv/kryeministri Beqir Balluku, ministri i Punëve të Jashtme, Behar Shtylla, Drejtori i Drejtorisë Politike të Ushtrisë në Ministrinë e Mbrojtjes, Hito Çako, si dhe ambasadori shqiptar në Pekin, Vasil Nathanaili.
Biseda e plotë në mes dy udhëheqësve kryesorë të Republikës Popullore të Kinës, me delegacionin e lartë shqiptar, ku Mao Ce Dun pasi bëri një rezyme të përgjithshme mbi gjendjen reale në të cilën ndodhej asokohe Kina dhe Partia Komuniste që ai kryesonte, ai u tregoi Hysni Kapos dhe Beqir Ballukut, se: propaganda që bënte udhëheqja e lartë kineze dhe gazeta ‘Zhenminzhibao’ që e cilësonin atë si: “Mësues i madh”, “Udhëheqës i madh”, “Strateg i madh” dhe “Timonieri i madh”, po i ngrinte kultin e individit, gjë të cilën ai nuk e pëlqente, pasi dëshironte të quhej thjesht një “mësues”, ashtu siç kishte qenë në të vërtetë, por nuk mund të bënte dot asgjë për ta ndaluar atë!
Proces-verbali i bisedës së zhvilluar në Pekin më 3 shkurt të vitit 1967, gjatë pritjes që Mao Ce Duni dha për delegacionin shqiptar, të kryesuar nga Hysni Kapo dhe Beqir Balluku
Përmbledhje e bisedës midis Kryetarit Mao Ce Dun dhe shokëve Hysni Kapo dhe Beqir Balluku. (Sipas një stenogrami të paverifikuar).
Koha e takimit: 3 shkurt 1967, duke filluar nga ora 17:20 deri në 19:00
Vendi i takimit: Dhoma nr. 118, Salla e Asamblesë
Pjesëmarrës: Behar Shtylla, Hito Çako, dhe Vasil Nathanaili
Përkthyesi: Fan Tzen Xuo
Përpara bisedës, shoku Mao Ce Dun përshëndeti shokët Hysni Kapo, Beqir Balluku, Behar Shtylla, Hito Çako dhe anëtarët e tjerë të delegacionit ushtarak shqiptar, të udhëhequr nga shokët Hysni Kapo dhe Hito Çako.
Shoku Mao Ce Dun përshëndeti ngrohtësisht shokët shqiptarë dhe shtrëngoi duart fuqishëm. Shokët shqiptarë përshëndetën shokun Mao Ce Dun me duartrokitje bubullima. Ndërsa po bëheshin fotografi, shoku Mao u tha shokëve se ata duhet të kapen duke buzëqeshur, se ata duhet të shfaqen plot jetë në fotografi, jo të vdekur – se proletariati duhet të shfaqet plot me fotografi të gjalla.
Pasi u bënë fotografitë, shoku Mao Ce Dun thirri: Poshtë imperializmi! Poshtë revizionizmi! Poshtë reaksionarët e të gjitha vendeve! Le të bashkohemi! Le të bashkojmë të gjithë njerëzit revolucionarë të botës!
Vijon nga numri kaluar
Kryetari Mao: Duket se jemi më optimistë tani se herën e fundit që kam biseduar me shokun Mehmet Shehu vitin e kaluar.
Shoku Hysni: Atëherë ne nuk dinim gjëra të caktuara, në krahasim me atë që dimë tani. Ne tani kemi mësuar se keni pasur të drejtë: armiku fle përveç nesh. Kjo është vërtetuar tani. Ato janë demaskuar; kjo është një fitore e madhe. Kjo ka një rëndësi të madhe jo vetëm për Kinën, por edhe për vendin tonë, dhe për të gjithë njerëzimin përparimtar. Armiqtë e popullit kinez dhe Partisë Komuniste të Kinës janë demaskuar dhe linja e përfaqësuar nga shoku Mao Ce Dun ka triumfuar.
Kryetari Mao: Ne arritëm një lloj fitoreje të caktuar, por nuk është ende një fitore e madhe. Ju mund ta thoni këtë pas një viti. Por ne ende nuk mund ta përcaktojmë atë. Eshtë e mundur që ne të mundemi, dhe unë jam gjithmonë i përgatitur për një rezultat të tillë, në rast se ne do jemi të mundur. Edhe atëherë, do të ketë njerëz që do të ngrihen dhe do të luftojnë. Ka njerëz në Kinë që deklarojnë se janë “pacifistë”. Kjo nuk është absolutisht e vërtetë – ne gjithmonë duam të luftojmë, dhe unë jam një nga këta njerëz. (Të qeshura).
Shoku Hysni: Si mund të bëhet pa luftuar? Si mund ta arrijmë përndryshe objektivin tonë?
Kryetari Mao: Kjo është e saktë.
Shoku Beqir: Përgjatë kësaj rruge, ne kemi arritur fitoren tonë.
Kryetari Mao: Kjo është arsyeja pse ndjekja e një linje revizioniste në Kinë nuk është aq e lehtë sa në Bashkimin Sovjetik. Bashkimi Sovjetik lindi në themel të imperializmit carist, ndërsa Kina ishte një shtet gjysmë-kolonial dhe i shtypur, i skllavëruar nga imperialistët për më shumë se 100 vjet. Njerëzit ishin shumë të pakënaqur. Vetëm borgjezët ishin të lumtur, si dhe feudalistët dhe intelektualët borgjezë. Ne e bëmë revolucionin në vendin tonë me një luftë të qëndrueshme. Pasi morëm nën kontroll qytetet e mëdha, njerëzit u dërguan në disa nga qendrat, institucionet administrative, fabrikat dhe ndërmarrjet.
A nuk ishte Peng Zhen një nga këta njerëz? A nuk u dërgua Cao Diqiu në Shanghai? Chen Pixian u dërgua gjithashtu. Dhe këta njerëz, të cilët u dërguan atje, u zgjodhën më vonë. Të ashtuquajturat zgjedhje konsistuan në fakt që të gjithë votuan për listat e paraqitura para zgjedhësve! Kjo është arsyeja pse unë nuk besoj në zgjedhje. Për shembull, Kina ka më shumë se 2.400 rrethe. Nëse çdo rreth zgjedh një përfaqësues, atëherë do të ishin 2.400 përfaqësues. Nëse çdo distrikt zgjedh katër përfaqësues, atëherë do të ishin 10.000 përfaqësues, të cilët do të mbushnin sasinë e Sallës së Asamblesë.
Një rreth i madh ka mbi një milion banorë. Një i mesëm ka disa qindra mijëra. Një i vogël ka disa dhjetëra mijëra deri në disa qindra mijëra njerëz. Si mund t’i njohin ata këta katër individë? Për shembull, unë jam një përfaqësues i zgjedhur nga qyteti i Pekinit, por shumica e njerëzve të Pekinit nuk më kanë parë kurrë. Ata kanë parë fotografinë time, ose kanë lexuar emrin tim në gazetë. Qyteti i Pekinit ka katër milionë banorë, duke mos përfshirë periferinë.
Shoku Çu En Lai: Në Pekin ka njerëz që thonë se Rojet e Kuqe kanë parë Kryetarin Mao, në një kohë kur ata vetë nuk e kanë parë kurrë.
Kryetari Mao: Njerëzit në krahinat e tjera më kanë parë, por këta njerëz nuk më kanë parë, e megjithatë më kanë zgjedhur. Kjo ndodhi sepse jam i njohur mirë. Ata kanë dëgjuar emrin tim për një kohë tani, por nuk më kanë parë kurrë. Njerëz si unë, si Kryetari i Këshillit të Shtetit, janë të njohur. Por ka shumë njerëz të tjerë, emrat e të cilëve njerëzit e zakonshëm nuk i dinë ende ata i zgjedhin ata. Unë mendoj se kjo është më keq se demokracia e Gardave të Kuqe, të cilët i kanë parë udhëheqësit e tyre dhe kanë biseduar me ta.
Shoku Hysni: Kjo është e drejtë.
Kryetari Mao: Në mesin e Rojave të Kuqe, gjithashtu, ne mund të vëzhgojmë disa diferencime. Verën e kaluar, krahu i majtë ishte vetëm një pakicë e vogël. Ata qëndruan në anën tonë, por u shtypën. Ata ishin shënjestruar si “të djathtë”, “kundërrevolucionarë”, e kështu me radhë. Deri në dimër, situata kishte ndryshuar. Pakica u shndërrua në shumicë. A keni qenë në Universitetin Tsinghua?
Shoku Hysni: Po, ne kemi qenë atje.
Kryetari Mao: Organizata Chingkangshan ishte një pakicë në të kaluarën dhe ishte nën sulm. Në Universitetin e Pekinit, Nie Yuanzi, ishte gjithashtu në pakicë dhe ishte nën sulm. Por tani ata janë në shumicë. Në të kaluarën ata ishin shtypur, por sapo erdhi dimri, pakica revolucionare u shndërrua në shumicë. Dhjetorin e kaluar dhe këtë janar, u shfaq një diferencim midis tyre.
Disa nga këta njerëz që ishin revolucionarë në verë, u shndërruan në kundërrevolucionarë në dimër. Sigurisht, ne po punojmë për të bindur njerëz si ky, si Nie Yuanzi dhe Kuai Dafu. Por ne ende duhet të presim për të parë nëse këta njerëz janë të besueshëm apo jo. Sido që të jetë, në këtë valë ngjarjesh mund të dalin edhe njerëz të denjë.
Tani po shohim përhapjen e disa mendimeve anarkiste. Kjo pasqyrohet në parullën “Le të jemi dyshues për gjithçka dhe të përmbysim gjithçka”! Si rezultat, ata përfunduan keq vetë. Pra, ju jeni dyshues për gjithçka, por çfarë për veten tuaj? Ju përmbysni gjithçka, por çfarë për veten tuaj? Pra, borgjezia duhet të përmbyset, por ç’të themi për proletariatin? Teoria e tyre nuk qëndron. Por duke gjykuar nga rryma e ngjarjeve në tërësi, pas luftës, njerëzit e gabuar nuk mund të vazhdojnë të qëndrojnë.
Shikoni nëpër rrugët e Pekinit dhe do të shihni parulla që bëjnë thirrje për përmbysjen time, që bëjnë thirrje për përmbysjen e shokut Lin Biao. Të tjerët po bëjnë thirrje për përmbysjen e Çu En Lait, Kang Sheng, Chen Boda, shokut Jiang Qing, etj. Dhe ka shumë parulla që bëjnë thirrje për përmbysjen e Li Fuchun, Tan Zhenlin, Li Xiannian, Chen Yi, Ye Jianying, Nie Rongzhen dhe Xiao Hua.
Për shembull, Yang Chengwu është ngarkuar me pozicionin e Shefit të Shtabit të Përgjithshëm; Shtabi i Përgjithshëm ka shumë departamente nën të. Ndër të tjera, shefi dhe zëvendës shefi i Departamentit të Luftës, shkruan një dazibao dhe ata duan ta përmbysin atë. Ndërsa një anëtar i komandës së Rajonit Ushtarak të Pekinit, kërkoi shpejt përmbysjen dhe likuidimin e Xiao Hua, por dy ditë më vonë ky person u përmbys vetë. Dhe ky është rajoni i dytë më i madh ushtarak në Kinë! Të gjithë u përmbysën atje: u rrëzua komandanti, komisari, si dhe zëvendës komisari. Por e vërteta mbetet gjithmonë e vërtetë. Qielli nuk do të bjerë. Pjesa dërrmuese e njerëzve, punëtorët, fshatarët, inteligjenca, kuadrot, anëtarët e partisë dhe të rinjtë janë të mirë; ne do ta besojmë seriozisht këtë të vërtetë.
Shoku Beqir: Ata janë një forcë e gjallë.
Kryetari Mao: Edhe pse ka disa njerëz që kanë bërë gabime dhe kanë mangësi. Ne nuk duhet të mbrojmë disa nga mangësitë e Ye Jianying, Yang Chengwu, Xiao Hua dhe Wang Shuseng. Por, në thelb, ata janë njerëz të mirë.
Shoku Beqir: Dikush mund të bëjë gabime në punë, por këto mund të korrigjohen.
Kryetari Mao: Ato mund të korrigjohen! Kam bërë edhe unë disa gabime. A është ndoshta rasti që vetëm të tjerët bëjnë gabime, dhe unë nuk gaboj? Kam bërë disa gabime. Kam bërë disa gabime ushtarake dhe politike. Ne nuk kemi kohë për të hyrë më konkretisht në llojin e gabimeve që kam bërë, por nëse do të qëndroni disa ditë më gjatë, unë mund t’i ndaj me ju. Unë nuk i fsheh gabimet e mia. Disa njerëz deklarojnë se nuk kanë bërë asnjë gabim, por unë nuk e besoj këtë dhe nuk më pëlqen. Unë nuk e besoj atë që thonë këta njerëz; ndoshta nuk e njoh ende veten? Unë jam mjaftueshëm në gjendje të njoh veten.
Edhe nëse qielli dhe toka e Kinës do të errësohej, mos kini frikë, por ruani njëfarë besimi, sepse jo gjithçka mund të errësohet. Perandori Qin Shi Huang, mbretëroi për 16 vjet dhe u përmbys. Të parët që u rebeluan ishin dy persona të quajtur Chen Sheng dhe Wu Guang. Ata të dy ishin skllevër në atë kohë. Tani, Rojet e Kuqe që shkruajnë një dazibao në Kinë, këta njerëz që u sulmuan verën e kaluar si kundërrevolucionarë, janë pikërisht Chen Shengs dhe Wu Gangs. Ne të gjithë ishim spartanë. Ne nuk kishim ndonjë pozitë shoqërore. Ne ishim njerëz të nivelit të ulët, të shpërfillur dhe të ndrydhur, por që organizonim Partinë Komuniste. Pse e quani tuajën Partinë e Punës? Në fillim u quajt Partia Komuniste?!
Shoku Hysni: Po, kjo është e saktë. Pas luftës, partia jonë ndryshoi emrin në Parti e Punës. Në atë kohë, ne morëm parasysh faktin se anëtarësia e partisë sonë përbëhej kryesisht nga individë nga një prejardhje fshatare. Prandaj, ne u konsultuam me Partinë Komuniste të Bashkimit Sovjetik dhe shokun Stalin, dhe vendosëm ta bënim këtë. Duke pasur parasysh faktin se shumica përbëhej nga fshatarë dhe ne kurrë nuk kishim një proletariat të zhvilluar, le ta quajmë këtë. Gjatë Kongresit të Pestë të kohëve të fundit, kishte disa njerëz që propozuan ta quanin atë përsëri Parti Komuniste. Shoku Enver Hoxha tha se këtë mund ta analizojmë gjatë kongresit të ardhshëm të partisë.
Kryetari Mao: Në të kaluarën, partia sovjetike u quajt Parti Social-Demokratike dhe më vonë, pas fitores, Lenini ndryshoi emrin e partisë.
Që nga koha e Marksit, për më shumë se 100 vjet, Internacionalja e Parë u prish, dhe më pas lindi Internacionalja e Dytë. Internacionalja e Dytë gjithashtu u prish dhe më pas lindi Internacionalja e Tretë. Edhe kjo u prish dhe nuk ka më Internacionale, por ne kemi partitë komuniste në vende të ndryshme.
Tani shumë nga këto parti kanë përqafuar revizionizmin. Por ka disa parti që quhen “dogmatike”. Ne të gjithë jemi “dogmatikë”. Sidoqoftë, ka ende disa parti marksiste. Në Itali, Francë dhe në disa vende të tjera evropiane, janë shfaqur disa grupe dhe parti marksiste-leniniste. Ka edhe mitingje si këto në Amerikën Latine dhe Azi. Ato gjithashtu ekzistojnë në Oqeani, si mitingjet në Zelandën e Re dhe Australi.
Shoku Hysni: Nuk jemi pak në numër.
Kryetari Mao: Ne nuk jemi.
Shoku Hysni: Dhe ne jemi duke u rritur në numër gjatë gjithë kohës.
Kryetari Mao: Po! Veçanërisht pas vdekjes së Engëlsit, e gjithë Internacionalja e Dytë u shpërbë. As Marksi nuk ishte në gjendje ta parashikonte këtë, dhe as Engëlsi. Por bolshevikët erdhën dhe ata arritën fitoren në Bashkimin Sovjetik. Çfarë do të bëjmë tani?
Shoku Çu En Lai: Mjaft tani.
Kryetari Mao: Ndoshta jeni i zënë?
Shoku Çu En Lai: Ata duhet të marrin pjesë në një banket.
Kryetari Mao: Epo, atëherë, do të takohemi përsëri.
Shoku Hysni: Faleminderit. Shoku Mao Ce Dun, dëshirën tuaj do t’ia komunikoj Komitetit Qendror dhe shokut Enver Hoxha. Shoku Kang Sheng më tha dje se shokët tanë duhet të vinin më shpesh në Kinë në të ardhmen. Ne do t’u japim mundësinë shokëve të tjerë të vijnë këtu gjithashtu. Këtë herë, mund të themi se kemi marrë një mësim të shkëlqyer këtu në Kinë. Ky është një privilegj që na është dhënë nga partia jonë.
Edhe një herë, falënderojmë Partinë Komuniste të Kinës, Komitetin Qendror të saj, dhe shokun Mao Ce Dun personalisht, për lehtësimin e gjithçkaje për ne. Edhe një herë do të donim të komunikonim dëshirat e partisë sonë dhe njerëzve tanë, udhëheqjes sonë dhe shokut Enver, për një fitore vendimtare në këtë luftë të madhe.
Urojmë që ky Revolucion i Madh Kulturor, i udhëhequr nga Partia Komuniste e Kinës dhe ju, të arrijë një fitore madhështore. Siç thashë në fillim, kjo është në interes të vendit tuaj, por edhe në interes të vendit tonë dhe njerëzve përparimtarë të botës, në interes të lëvizjes komuniste ndërkombëtare. Kjo është dëshira e njerëzve tanë, e partisë sonë.
Kryetari Mao: Faleminderit. Kush është ambasadori?
Ambasadori: Unë jam.
Kryetari Mao: Duhet të udhëtosh kudo. Jo vetëm në Pekin, por edhe në vende të tjera, si Shanghai, Harbin, Tianjin, etj.
Ambasadori: Faleminderit shumë.
Kryetari Mao: A do të vish në Shanghai?
Shoku Hysni: Kur erdhëm në Shanghai, biseduam me shokët atje dhe takuam punëtorët. Ne ishim atje pikërisht në kohën kur punëtorët rebelë të Shangait morën kontrollin.
Kryetari Mao: Gjatë dhjetë ditëve të para të nëntorit të kaluar, punëtorët rebelë të Shangait numëronin disi më shumë se 1.000 njerëz. Pas pak më shumë se dy muajsh, ata numërojnë më shumë se një milion. Ku do shkosh tani?
Shoku Çu En Lai: Ata do të kthehen në jug. Shoku Balluku do të vizitojë fushat e naftës ‘Fitorja’ në Shandong dhe më pas flotën detare në Shanghai.
Kryetari Mao: (duke iu drejtuar shokut Beqir Balluku) Në Shanghai, mund të kërkoni të flisni me shokët Zhang Chunqiu, Yao Wenyuan dhe të tjerë./Memorie.al